ورامین گردی

ایرانیان از دیرباز و از دوران باستان تاکنون باور خاصی به #ارواح_درگذشتگان و خصوصا درگذشتگان نزدیک خود و نقش آن در کمک به افراد و هدایت برخی برنامه ها و فعالیت های زندگی شان داشته و می توان گفت این باور امروزه به یکی از اعتقادات اصلی آنان تبدیل گشته است.

هدف از تحریر این یادداشت، بررسی همین باور و اعتقاد در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دشت ورامین می باشد.

یکی از این باورها، #تسخیر_ارواح و به کارگیری آنها در ساخت بناهای بزرگ معماری و اجرای تزئینات و هنرهای سنتی است که بشر امروزی ساخت آن را فوق تصور خود دانسته و ایجاد و احداث آن را فراتر از تخصص و تجربه خود می دانند و به ارواح منتسب می نمایند.

جدای از ایران، مردمان سرزمین های متمدنی همچون مصر، اردن و بین النهرین نیز از این باور و اعتقاد نیز در جامعه اجتماعی خود بی بهره نبوده و همچون ایرانیان به آن باور و اعتقاد دارند.

در همین راستا، ازجمله بناهایی که ساخت آن را به تسخیر ارواح و هدایت آن در ساخت آنها می دانند، بناهای عظیمی همچون #اهرام_ثلاثه در سرزمین مصر، #معابد_پترا در کشور اردن و #کاخ_کسری و #ایوان_مدائن در سرزمین عراق امروزی است که از تمدن دیرینه ایی برخوردار می باشند.

از این‌رو، در دو سال ماموریت خود در مدیریت اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ورامین، در حین بازدید از آثار تاریخی، از جهانگردان خارجی و ایرانگردان گردشگر بیشماری که از این دشت اسطوره ایی و مناطق آن همچون ورامین، پاکدشت، پیشوا و قرچک بازدید نمودند، بارها شنیده ام که برخی از آثار این شهرستان ها ازجمله ساخت تزئینات محراب بنای تاریخی #مسجد_جامع و ساخت بنای #قلعه_گبری ( قلعه ایرج) بعید است ساخت دست بشر بوده باشد و توسط پیشینیان و سازندگان آن با تسخیر ارواح و هدایت آنها به اجرای این آثار صورت گرفته است. چرا که محراب بنای تاریخی مسجد جامع به ارتفاع ۶ متر و عرض ۴ متر و اجرای تزئینات گچبری طرح لانه زنبوری با فرورفتگی ها و برجستگی های هنرمندانه اش و کتيبه های نقش برجسته آن ازجمله سوره جمعه، از چنان عظمتی برخوردار است که هنوز بعد از گذشت هفتصد سال از ساخت آن و علی رغم پیشرفت علم و وجود ابزار های دقیق ساخت، بشر هنوز نمی‌تواند چنین تزئینات هنرمندانه ایی را خلق کند، حال چگونه می‌توان باور کرد بشر در هفتصد سال پیش و با امکانات ابتدایی و ساده  آن را ساخته است.

این باور همچنین درباره ساخت قلعه گبری (قلعه ایرج) واقع در شمال روستای عسگرآباد عباسی شهرستان پیشوا که براساس یافته های باستان شناسی قدمت آن به دوران اشکانیان و حدود دو هزارسال پیش می رسد وجود دارد و حتی برخی باورمند هستند که جدای از تسخیر ارواح و به کارگیری آنها در ساخت این قلعه، #اجنه_ها نیز تسخیر شده و ساخت این شاهکار معماری را توسط اجنه ها نیز می دانند.

حتی امروزه برخی برای اثبات این موضوع، به دیوار های عظیم و مرتفع به ارتفاع حدود هفده متر و چهار دروازه بزرگ آن در چهارطرف قلعه اشاره می کنند که دروازه غربی آن هنوز هم در بین اهالی به #دروازه_جنی معروف است و معتقدند هنوز هم اجنه ها در این قلعه رفت و آمد دارند. به همین خاطر برخی کشاورزها سعی می‌کنند به این قسمت از قلعه کمتر رفت و آمد نمایند و بعضی نیز معتقدند در صورت کشت محصولات در این قسمت، توسط اجنه ها محصولات آنها ضایع می شود و به ثمر نمی نشیند.
حتی یکی از کشاورزان در مصاحبه با نگارنده معتقد است از این قسمت قلعه، شب ها صداهای مشکوکی شنیده می شود و در صورت نزدیک شدن به آنجا، به سویشان توسط اجنه ها سنگ ریزه پرتاب می شود.

این قلعه که با وسعت ۱۲۰ هکتار، امروزه از آن به عنوان بزرگترین قلعه خشتی دنیا نام می برند، در کتاب اوستا به عنوان قدیمی ترین منبع از آن اینگونه یاد شده است؛《 چهاردهمین کشور بانزهت که من اهورا مزدا آفریدم، وارنای چهارگوش{قلعه ایرج} است، زادگاه فریدون قاتل اژدی ها {ضحاک} 》

به هر جهت، در حوزه مردم شناسی، اعتقادات و باورهای مردم مورد احترام بوده ولی آنچه پیش روی ما و مشغول کننده ذهن بشر امروز است، اینکه چطور آدمی توانسته در هزاران سال قبل و یا قرن ها قبل، بدون برخورداری از ابزار پیشرفته محاسبه و ساخت، اینگونه آثار ارزشمند دقیقی را خلق کند که بشر مدعی امروز نمی تواند باور به ساخت آن توسط دست بشر داشته باشد، چه برسد که بخواهد نمونه ایی مثل آن بسازد.

💠 همراه ما باشید در کانال #ورامین_گردی
💠 @varamingardi

‍ 📌 ورامین من

#ورامین گوهری تابنده در دامان تهران است
#ورامین لاله ی سرخی که در بستان ایران است

زَنَد صحرای پر مهرش به صحرای خُتَن پهلو
نباشد در خُتَن لطفی که دراین مَرغزاران است

گهر می روید ازخاکش به سعی و همت دهقان
#ورامین ، شاهد رنج و تلاش کشتکاران است
 
دیار #یوسف_رازی و #قطب_الدین_رازی
سرای قاضی عبدالله و دیگر نامداران است

بخوان نام بزرگانش ز تاریخ #ورامین
به #تالیف_وزیری آن که خود زین شهر یاران است

نشان ها دارد از عهد کهن بر خاک زر خیزش
بُوَد نام قدیمش #وارنا چون پیر دوران است

به #مسجد_جامعش بنگر که قرن هشتم هجری
بناگردید و اکنون هم بهاری در بهاران است

دمی بنشین کنار #برج_زیبای_علاءالدین
که در این دشت ، پا برجا پس از اعصار و اقران است

بیا از تربت پاک #گل_موسی_بن_جعفر
نفس را تازه کن چون یادگار گلعذاران است

بیا در #قلعه_گبری دژ مستحکم ایرج
که گویند از برای دفع سربازان توران است

کنی حیرت ز پهنای حصارو وسعت صحنش
که ویران چون دل من از گزند روزگاران است

#سیاه_کوه_ورامین رو ببین آن جوی سنگی را
نگر #عین_الرشیدش را که لعل کوهساران است

برو روزی چو شیرازی به بام #قصر_بهرامش
که در جولانگه #آهو پناه شب شکاران است

💠 #استاد_اکبر_شیرازی