مسجد علی
نوش
آباد یادگاری از دوره سلجوقی
مسجد علی
نوش
آباد یکی از یادگارهای مهم دوره سلجوقی منطقه کاشان و آران و بیدگل است.
محراب این مسجد از نوع محرابهای گچی نفیس دوره سلجوقی و شبیه به محراب مساجد میان ده قمصر و کوچه میر نطنز است.
سجادی در کتاب سیر تحول محراب در ایران
این محراب را با توجه به سبک هنری و مقایسه با انواع دیگر محرابها، متعلق به نیمه اول قرن ششم هجری میداند. بر این اساس میتوان گفت که این محراب همزمان با منار مسجد جامع
نوش
آباد ساخته شده است.
بخش زیادی از این محراب حدود نیم قرن پیش بر اثر بی مبالاتی و برای ایجاد درگاه ورودی به بخش جنوبی مسجد، تخریب شده و تنها قسمت های بالایی آن باقی مانده است.
با این اوصاف هنوز بخشی از طرحها و نقوش متنوع گل و بوته و اژدر، و کتیبههای چندگانه آن بر جای مانده است.
بر بالای محراب به خط دیوانی عبارت "الا اله الا الله" و "محمد رسول الله" گچبری شده است.
در دور تا دور محراب بخشی از سوره "هود" در میان نقوش گل و بوته به چشم می خورد، در هلالی داخل محراب به خط کوفی حدیث عشره مبشره با ظرافت نوشته شده است. این حدیث نبوی از احادیث معروف اهل سنت است و موضوع آن بشارت بهشت به ده تن از صحابه از جمله خلفای راشدین و طلحه و زبیر است که اسامی آنها در متن آمده است، اما شیعه سندیت این حدیث را زیر سوال میبرد.
مسجد علی
نوش
آباد در مرکز محله تویده و در جنب ورودی شماره ۲ شهر زیرزمینی واقع است.
این مسجد دارای ۲ شبستان زیرین و فوقانی و ماذنه است. شبستان تحتانی جهت نماز در ایام سرد سال و ایوان و شبستان فوقانی جهت ایام تابستان بنا شده که امروز کمتر از آن استفاده میشود.
در بام مسجد نیز ماذنه آجری دارای تزئینات آجر ساده و لعابدار از دور خودنمایی میکند.
در اثر تغییرات زیاد محراب مسجد که جانب جنوب و جلو مسجد قرار داشته اکنون در شمال و عقب مسجد قرار دارد، در واقع کوچه شمالی و مغازه های خبازی که اکنون تخریب و جزو کوچه شده است، در قدیم جزو شبستان مسجد بوده و جزو موقوفات مسجد به حساب میآید.
در واقع توسعه مسجد به جانب جنوب بوده و عمده شبستان تحتانی در اواخر دوره قاجاری به به جنوب مسجد افزوده شده و محراب سلجوقی در پشت آن قرار گرفته است.
علی شریف در کتاب راهنمای آثار تاریخی کاشان به منبر چوبی مسجد علی
نوش
آباد اشاره کرده و آن را از سده هفتم هجری میداند، اما امروزه از این منبر هیچ اثری بر جای نمانده است.
کتیبهای سنگی از سال ۱۰۰۳ هجری که بر گرد آن صلوات کبیره نوشته شده در مسجد قرار دارد که بر ساخت محرابی از دوره صفوی دلالت میکند، اما اثری از محراب نیست.
در مقابل هشتی ورودی مسجد یک درخت گز وجود دارد که مردم نسبت به آن اعتقاد دارند و بر آن دخیل میبندند و در گذشته در پای آن آش نذر میکردند؛ نشانهای از باور مردم به قداست عناصر طبیعی.
گفته میشود تخم این درخت را سیل آورده و ما میدانیم گیاهان سیل آورده، نوعی موهبت الهی تلقی شده و ایجاد قداست میکند.
پس از ثبت مسجد علی در میراث ملی چند بار مرمت هایی بر روی آن صورت گرفته اما هنوز ایوان فوقانی در معرض آسیب جدی است و بخشی از سقف آن دچار شکاف و ریزش شده است.
سازه فلزی با سقف شیروانی نامتجانسی نیز در سالهای اخیر بر حیات جنوبی مسجد افزوده شده است که آسیب زیادی بر منظر این اثر نهصد ساله وارد نموده است و باید فکری به حال آن بشود.
مسجد علی در نزدیکی مسجد جامع
نوش
آباد، دو اثر مهم دوره سلجوقی و از جمله یادگارهای منحصر به فرد منطقه است که نیازمند مراقبت و توجه بیشتر از سوی اهالی محل و مسئولان مربوطه است.
(اطلاعات بیشتر راجع به این مسجد را میتوانید در کتاب "
نوش
آباد در آیینه تاریخ، آثار تاریخی و فرهنگ" و "سیر تحول محراب" پی بگیرید.)
📝محمد مشهدی
نوشآبادی
#اقامتگاه_بومگردی_طاق_چشمه#شرکت_گردشگری_انوشآباد#نوش_آباد@taghcheshme_nooshabadhttps://anooshabad.com/bloghttps://instagram.com/taghcheshme_nooshabad?igshid=n325tfzkf399