گاه نوشت های یک ایرانگرای تبریزی

🔺برخورد با هویت ترکی در امپراتوری عثمانی(۲)

"نـدر بلـد نمی‌سن عالم ده ترکی                      اولا اگننده کورکی باشده بورکی

نه مـذهب بیله نـه دیـن و دیانت                        یومز یوزین نه آبدست و طهارت

مثل دربـونی دیـرلـر اهل مذهب                      عوان چـوپان شرندن صاقلایارب"


🔹ترجمه تعریف اخیر: 
می‌دانید در عالم، چه کسی ترک است؟ آنکه پوستین به تن دارد و کلاه به سر. نه مذهب می‌شناسد نه دین و دیانت، صورتش را نمی‌شوید. آبدست و طهارت نمی‌گیرد. اهل مذهب چنین مثل می‌زنند که: «خداوندا، ما را از شرّ چوپان ظالم و زجرکننده مصون و محفوظ بدار».(١)

🔸اولین دیوان شعر بسط ترکی(عاری از فارسی و عربی) را نظمی ادرنه‌ای (فوت 962 هـ.) با نام مجمع‌النظایر نوشته، و فوأد کوپرولوزاده با انتشار آن، رساله ملی ادبیات جریاننک ایلک مبشرلری را تنظیم نموده و به نقد و بررسی دیوان پرداخته است. در غزل‌های 75 و 274 شاعر واژه ترکی را به معنی ظالم و بی‌رحم، روستایی جاهل، خشن و کلفت (قاباسابا) به کار برده است. کوپرولو توضیح می‌دهد که استعمال این‌گونه اصطلاحات بنا به تلقینات عمومی آن دوره، امری طبیعی به نظر می‌رسد.(٢)

◽️فضولی بغدادی که با نظمی ادرنه‌ای معاصر بود، عقیده داشته که، لفظ ترکی به دشواری نظم می‌پذیرد و در صورت ترکیب، اکثر الفاظش نامربوط و ناهموار از آب درمی‌آید. از مقدمة حدیقه السعداءِ فضولی:

"... اگر چه عبارت ترکیده بیان واقع دشوار در، زیرا اکثراً الفاظی رکیک و عباراتی ناهموار در. امید در که همت اولیا اتمامنه مساعدت و انجامنه معاونت قیله."

از منظومه دیوان فضولی:


"اول سببدن فارسی لفظیله چو قدر نظم کیـم   //  نظم نازک تـرک لفظیله ایکن، دشوار اولور

لهجه ترکی قبـول نظـم و تـرکی ایه یـوب  //اکثر الفاظی نـامـربـوط و ناهمـوار اولـور

بنده توفیق اولسه بـر دشـواری آسان ایلـرم    // نوبهار اولغاج دیکندن برگ گل اظهار اولور"


♦️پروفسور مصطفی آق‌داغ، تاریخ‌های هشت بهشت ادریسی بدلیسی و تاج‌التواریخ خواجه سعدالدین را، در زمینة بدگویی از ترکان، کمتر از تألیفات ابن بی‌بی و محمود اَقسرائی نمی‌داند. (٣)


◼️مصطفی عالی،‌ مورخ مشهور عثمانی مجلدات کنه‌الاخبار را بین سال‌های 1000 تا 1007 هجری نوشته است. در جلد سوم تاریخ مزبور، در فصل «ترک و تاتار»، تکران با لفظ: «کویلر ـ آنلایشنیر، ماناوا» تحقیر شده‌اند، به طوری که دربارة فصل مذکور کتاب وی، مقاله‌های انتقادی انتشار یافته است. در صفحات 48، 49، 50، 55 و 60 کتاب موائدالنفائس فی قواعدالمجالس نیز، شعر و موسیقی و بعضی رفتار ترکان، با حقارت و بدبینی به قلم آمده است.

نویسنده:استاد فیروز منصوری

#پانترکیسم #پانترک #قومگرایی #تجزیه_طلبی #هویت_ترکی
#تاریخ_ترکان

🆔️ @soltanii_ir 💐

🇹🇷برخورد با هویت ترکی در امپراطوری #عثمانی (۱)

🔹ترکیه کشوری است جدید که در سال 1923  متولد شد. پیش از آن واحدی به نام ترکیه موجودیت خارجی نداشت و کشوری متعلق به ترکان شناخته نمی شد.اصولا مسئله ای به نام هویت ملی در عثمانی و بعدها ترکیه امری نوظهور و محصول تلاش های «دولت» است نه امری پیشینی.

در امپراتوری عثمانی «ترکیت» به معنایی که امروز می فهمیم وجود نداشت و ملیت افراد بر اساس مذهب شان مشخص می شد.در عثمانی ترک نامی تحقیر آمیز بود که به روستائیان و افراد کم سواد اطلاق می شد و واکنش معروف حالت افندی سفیر عثمانی در پاریس به هنگام معارفه با عنوان سفیر ترک محصول همین دیدگاه آن هابه ترکیت است. 

تا قبل از شکل گیری جمهوری ترکیه ترک در ادبیات ترکی و فارسی به عنوان غارت گر و مهاجم بکار برده میشد و در عرف روز مره مردم عثمانی نیز به معنایی که ذکر گردید می بود.

🔸جناب آقای فیروز منصوری از پژوهشگران با سابقه آذربایجانی در کتاب تاریخ،زبان و فرهنگ آذربایجان یک فصل مجزا را به داستان مفهوم ترک در نزد عثمانی ها اختصاص داده است. نقطه قوت این فصل در این است منابع و ارجاعات آن به کتب عثمانی و ترکیه است.وی در واقع با توجه به گفته ها ، نوشته های ترکان و کتاب هایی که در کتابخانه های ترکیه یافته است برای مخاطبان ایرانی نشان داده است که چه برخوردی با ترکیت در دوران عثمانی انجام می شد.تحقیرهای ناروا و فحاشی هایی که در دوره عثمانی به مفهوم ترک وارد شده بود، مسائل شگفت انگیزی است. امروزه مردم جهان تصور می کنند که مردم ترکیه از ازل خود را با همین هویت فعلی تعریف می کردند.اما اسناد و کتاب های تاریخی به ما می گویند که هویت ترکی امروز دست ساز دولت مدرن و بوروکراسی نوینی بود که با روی کار آمدن آتاترک در ترکیه تدوین شد. در واقع آتاترک به عنوان یک نیروی جدید جهت گفتمان سازی به این مفهوم نیاز داشت و با توجه به زمینه سازی هایی که کمیته اتحاد و ترقی در 15 سال گذشته کرده بود،کاری وی تا اندازه ای آسان می شد.

نگارنده: سیاوش دادگر کارشناس و پژوهشگر تاریخ

#پانترکیسم #پانترک #قومگرایی #تجزیه_طلبی #هویت_ترکی
#تاریخ_ترکان

🆔️ @soltanii_ir 💐