فیلم مستند «اربعین» را
#ناصر_تقوایی در ۲۹ سالگی، در سال ۱۳۴۹ و با حمایت سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران ساخت. سالهایی که سینمای ایران راه خود را با اهتمام جوانان خوشفکری مثل او که به «موج نوی سینمای ایران» مشهور است، از ابتذال به سمت هنر و فرهنگ ناب میکشاند. این فیلم مستند در مسجد دهدشتی بوشهر ساخته شده و تلاش دارد آیین عزاداری مردم این شهر در سوگ اباعبدالله الحسین را به تصویر بکشد.
در مستند
#اربعین صدای به یاد ماندنی «بخشو» نوحهخوان صاحب سبک بوشهری را میشنویم و مردم بوشهر فارغ از کار روزانه پرچمها و پارچههای سبز و سیاه را بر سر دربها، دیوارها، خانهها و صحن مساجد نصب میکنند و غروب همان روز هیئت عزاداران مسجد دهدشتی بوشهر در قالب دایرههای تو در تو با نوحه اندوهبار و هیجانآور «بخشو» سینهزنی میکنند.
فیلم مستند «اربعین» به همراه «باد جن» و «موسیقی جنوب (زار)» سه گانههای ناصر تقوایی در مورد موسیقی و آیینهای مذهبی مردم جنوب کشور است که بیشک نگاه شاعرانه تقوایی، بیتأثیر از
#ابراهیم_گلستان نیز به نظر نمیآید.
ناصر تقوايی درباره اين مستند چنين گفته است: «در مراسم عزاداری در بوشهر، عواطفِ سخت، به آرامترين، زيباترين و انسانیترين شکل خود بروز میکنند.»
منوچهر آتشی شاعری که خودش هم بوشهری است در همان سالها برای فيلم «اربعين» نوشته است: «سينهزنی تا مرحله دوم که «واحد» مینامند ادامه میيابد و بيننده درمیيابد که دست کم پانصد، ششصد دست، چنان با هم و منظم بر طرف چپ سينههای برهنه مردان فرود میآيند که گويی يک دست واحدند. پس از «واحد» به ناگاه در میيابيم که ضربه يکی در ميان میشود؛ نوحهخوان با سکوت تعمدی نفسهای بيندگان را در سينه حبس میکند تا سينهزنان را تا حد از پای افتادن به هيجان درآورد. هم از اين است که میبينيد در ميانه، هيکل برهنه و درشت مردی را بر سردست بيرون میبرند و آن گاه هیا مولا سر میرسد. حلقههای دايرهای به بيضیهای چندی تبديل میشوند و تا شروع مرحله بعد که شايدشبيهخوانی باشد ادامه میيابد.»
تقوایی با تدوین هوشمندانه فیلم،
#نگاه زیبای خود به آیین اصیل بهبهانیهای بوشهر را در کنار زندگی جاری روزانه مردم به تصویر میکشد.
این فیلم مستند ۲۱ دقیقهای بر روی نگاتیو ۱۶ میلیمتری ثبتشده و در طول زمان کیفیت اصلی آن از دست رفتهاست. نسخه کاملی از این فیلم را با امید به اینکه سازنده آن از انتشار اینگونهی اثر ناراضی نباشد در اینجا میبینیم:
@shahreketab