#مقدمه📜 فرزندم ! دلت را با موعظه زنده کن، و با بی رغبتی به دنیا بمیران، آن را با یقین قوی کن و با حکمت نورانی نما و با یاد مرگ فروتن و خوار کن و به اقرار به فانی شدن همه چیز وادار و به فجایع دنیا بینا گردان، و از صولت روزگار، و قبح دگرگونی شب ها و روزها بر حذر دار اخبار گذشتگان را به او ارائه کن آنچه را بر سر پیشینیان آمد، به یادش آور، در شهرهای آنان و در میان آثارشان سیاحت کن، در آنچه انجام دادند و این که از کجا منتقل شدند و در کجا فرود آمدند و منزل کردند، دقت کن می یابی که از کنار دوستان رفتند و به دیار غربت وارد شدند ، و گویی تو هم به اندک زمانی چون یکی از آنان خواهی شد ...
پسرم ! اگر چه من به اندازهی مردمی که پیش از من بوده اند، عمر نکرده ام ولی در کردارشان دقت و در اخبارشان فکر نموده و در آثارشان سیاحت کرده ام تا جایی که همانند یکی از آنان شده ام، بلکه گویی از پی آنچه که از وضع آنان به من رسیده عمرم را با اولین و آخرینشان گذرانیده ام زلال اعمالشان را از تیرگی، و سود و زیان کردارشان را شناختم، از این رو از هر چیزی پاکیزه و خالصش را برایت انتخاب کردم و از میان آن همه برنامهی زیبایش را برایت برگزیدم و نامعلوم آن را از تو دور داشتم
📚 نهج البلاغه نامه 31
🔝این چند سطر بخشی از نامه علی (ع) به هنگام ترک صفین است که آن را خطاب به یکی از فرزندان خود انشاء فرموده است نامه ای که می توان آن را در حکم وصیت نامهی امیرالمؤمنین (ع) برای فرزندانش دانست فرزندانی که بسیاری از ایشان در زمان ابوتراب عرصهی خاکی این دنیا را تجربه نکرده و از راز و رمزهای این جهان پیچ در پیچ هنوز هیچ نیازموده بودند
اکنون این علی (ع) است که می خواهد پدرانه فرزندانش را در همهی روزگاران برای روزهای سختی که در پیش است نصیحت و توصیه کند و ایشان را برای عبور از کورهراه های مسیر پر پیچ و خم تاریخ هدایت نماید
پس دست به قلم و دوات برده و این عبارات دل آویز را توشهی راه ایشان قرار می دهد
🔺بیانِ امیر که خود قرآن ناطق است می توان در اضلاع ثقل او یعنی قرآن صامت به شکل دیگری دید آنجا که خدای متعال بندگانش را به سیر و سفر در زمین دستور می دهد و این کوچ و جابجایی را
مقدمهای برای هدفی مهم و مقدس، یعنی لزوم عبرت از عاقبت پیشینیان معرفی می کند
📌بگو: محکم نمی بیند در زمین بگردید، آن گاه بنگرید که فرجام تکذیب کنندگان چگونه بوده است ؟ (انعام/11)
📌بگو: در زمین بگردید و بنگرید فرجام گنه پیشگان چگونه بوده است (نمل/69)
📌بگو: در زمین بگردید و بنگرید فرجام کسانی که پیشتر بوده و بیشترشان مشرک بودند چگونه بوده است (روم/42)
⚜ اما چرا خدا، رسول و هادیان این راه تا این اندازه بر رجوع به آثار پیشینیان تأکید و اهتمام دارند؟ مگر از قدیم مشهور نبوده که «گذشته ها گذشته و باید به فکر آینده بود»؟ مگر نمی گویند «اگر بخواهی به دیروزها خیره شوی از امروزها و فرداها جا خواهی ماند؟» به راستی مگر دیروزها چقدر برای امروز و فردای ما مهم است که تا این حد نسبت به تأمل و تفکر در آنها مورد خطاب قرار گرفته ایم ؟
اگر چه پاسخ مفصل و کامل به این سؤال مجال دیگری می طلبد برای پرداخت تام و تمام به آن کوتاه است، با این حال به طور اختصار باید دانست که نگاه ما به گذشته، دوگونه است
🔰 یک نوع نگاه ما به گذشته فقط و فقط برای آن است که برای آنچه از دست داده ایم آه حسرت سر دهیم و برای آنچه به دست آورده ایم ، سرود لذت بخوانیم این نگاه به گذشته نتیجه اش خیره ماندن به دیروزها و ماندن از امروز و فرداهاست نگاهی بدون عبرت و درس آموزی که انسان را از حرکت و فعالیت بازداشته، به رکودی و خمودی خواهد کشاند
ناگفته پیداست که این نگاه همواره مورد تقبیح عقل و نقل بوده و از هیچ پشتوانه و اعتباری برخوردار نیست
🔰 اما نگاه دیگر آن است که ما گذشته را آیینهی امروز بدانیم و با نور تجربیات تاریخی مان پیش پای تاریک فرداهایمان را روشن ببینیم و از سیاهی و ظلمت مکرها و حیله هایی که دشمنان برای ما ترسیم کرده اند با موفقیت نجات یابیم این نگاهی است که هر عقل سلیم آن را جایز و بلکه واجب می داند و این همان نگاهی است که قرآن ، رسول و امامان ما را به داشتن آن دستور می دهند
🆔 @samsaamakbar