🔴از لویی جرگه در
افغانستان تا یاشولیگری در گلستان
✍با فرا رسیدن فصل انتخابات، جریانات اجتماعی در لایه های قومی و مذهبی و سیاسی ظهور پیدا می کنند.
یکی از بحث برانگیز ترین این گروه های مرجع، جریان
#یاشولیگری در قومیت ترکمن است. اصولا یاشولیگری متعلق به جوامع سنتی و قبیله ای است.البته در مجامعی مانند کشورهای اروپایی متشکل از نمایندگان فئودالیسم، کلیسا و سلطنت تاریخچه دارد.
یاشولیگری طرفداران و منتقدانی دارد که مواجهه با آن از طریق عوامل شکل گیری و تجربه های مشابه در دیگر کشورها قابل بررسی علمی تر است. شاید به دور از هیجانات، تعصبات و برخورد های سلبی!
🔹جرگه، کهنترین نهاد سنتی در ادارهٔ اجتماعی است و ریشه در تاریخ و فرهنگ قبیلهای دارد. جرگه به قوم، ملت، محل و فرهنگ خاصی تعلق ندارد و به گونههایی در میان همه جوامع بشری دیده شدهاست. اما در جوامعی که از سازمان و ساختار سیاسی و اجتماعی پیشرفته بر خورداراند، نقش آن کم رنگ تر شده کار برد آن کمکم از میان رفتهاست.+
لویه جرگه واژهای پشتو است که در زبان فارسی دری به معنی جرگه بزرگ است.
🔹در
#افغانستان هنوز هم جرگه یک راه گشای سیاسی-اجتماعی شمرده میشود و از کار آِیی خوبی برخوردار است. در مورد بهرهبرداری سیاسی از جرگهها جای بحث است و در بیشتر موارد وسیلهای بودهاست برای مشروعیت بخشیدن به خواستههای از پیش تعیین شده دولتهای افغانی.+
🔹نخستین جرگه در سال ۱۱۶۰ هجری (۱۷۴۷ میلادی) برگزار شد. این جرگه سرنوشت و آینده کشور تازهای به نام
افغانستان را رقم زد، پس از کشته شدن نادر شاه افشار، در ماه اکتبر ۱۷۴۷ در مزار شیر سرخ، در داخل قلعه نظامی نادر آباد برگزار شد و ۹ روز به درازا کشید. پس از ۹ روز مباحثه میان سران اقوام غلزایی، پوپلزایی، نورزایی، سدوزایی و دیگران، احمدشاه ابدالی از قوم سدوزایی به عنوان پادشاه برگزیده شد.+
🔹جرگه نه زمان معین دارد و نه جای معین. بنابر نیازهای سیاسی و اجتماعی به وجود میآید و پس از پایان کار، خود به خود منحل میگردد. میتوان گفت که جرگه هر زمان و هر جایی که یک امر سیاسی یا اجتماعی ایجاب کند تشکیل میشود. اعضای جرگه را موی سفیدان، بزرگان اقوام و شخصیتهای با تجربه و متنفد میسازند.
⚠️✍منتقدان این جریانات معتقدند که اقتدار سنتی مانع رسمت یافتن
#عقلانیت میشود و استمرار در فرآیند تصمیم سازی منجر به ضعف نهادهای قانونی و دموکراتیک و استقلال افراد در مشارکت سیاسی اجتماعی خواهد شد.
#یاشولیگری اگرچه به لحاظ ساختار و صحنه گردانی تفاوت های فاحشی با مدل مترقی و توسعه یافته
#لویی_جرگه دارد اما بررسی این دو میزان هزینه-فایده آن را برای آینده کلان جوامع محلی و ملی روشن می کند!
#صالح_کاهانی@salehkahani