#اختصاصی🔻ارزش سکونت در بافتهای فرسوده و تاریخی✍️سید حسین میرزاده
پژوهشگر دکتری شهرسازی
🔷تجارب گذشته در عرصه نوسازی و بازآفرینی
بافتهای
فرسوده و تاریخی در شهرها نشان میدهد که علیرغم صرف بودجه قابل توجه برای نوسازی ساختمانها و منازل مسکونی، جمعیت اصیل در این مناطق به سایر محلات شهر مهاجرت کردهاند. در واقع، ساکنان اصلی این محلات پس از نوسازی منازل مسکونی خود و به دلایل مختلف، منازل خود را فروخته و برای سکونت به سایر محلات شهر نقل مکان میکنند تا از این طریق، شرایط بهتری برای زندگی خود فراهم کنند.
🔷این مهاجرت جمعیت اصیل و ساکنان قدیمی محلات از این جهت مسئله و مشکل محسوب میشود که افراد مذکور به دلیل سابقة طولانی مدت در محلات
فرسوده و تاریخی، به نحوی سرمایه فرهنگی-اجتماعی این مناطق شهر محسوب شده که با مهاجرت ایشان، محلات
فرسوده و یا تاریخی دچار بحران هویت میشوند.
🔷این چالش نشاندهنده این موضوع است که اقدامات انجام شده در طرحهای نوسازی اجرا شده از سوی شهرداریها و یا نهادهای دولتی به تنهایی کافی نبوده است و به نظر میرسد عدم موفقیت نسبی در بازآفرینی
بافتهای
فرسوده، ناشی از نبود چارچوب جامع و متوازن برای رویارویی با محلات مسئله دار شهری بوده است.
🔷زیرا در طرحهای نوسازی
بافتهای
فرسوده، صرفا «تولید هرچه بیشتر مسکن» مدنظر مسئولان قرار گرفته و این نوع نگاه تک بعدی سبب شده که مهاجرت به عنوان یکی از عناصر اساسی در تشدید فرسودگی در این محلات مطرح شود. از جمله مصادیق این مهاجرتها میتوان به جابجایی جمعیت اصیل از محلات پیرامون بزرگراه شهید نواب صفوی و بزرگراه امام علی (ع) اشاره کرد که پس از اجرایی شدن طرحهای نوسازی و مسکنسازی در این محلات طی دهههای گذشته، به نقاط حاشیهای شهر تهران نقل مکان کردهاند.
🔷اما توجه به مفهوم «ارزش سکونت» به عنوان یک راهبرد اصلی در نوسازی و بازآفرینی شهری میتواند زمینهساز ارتقای کیفیت زندگی و بهبود فضاهای شهری در محلات
فرسوده شود. میتوان ارزش سکونت را چنین تبیین کرد که این مفهوم، «مجموعهای به هم پیوسته از شرایط کالبدی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی است که سبب میشود جذابیت سکونت در یک محله یا یک منطقه شهر برای عموم شهروندان ایجاد شود.» به همین سبب، تأکید ارزش سکونت بر فضاهای شهری است که محیطی جذاب و دل انگیز برای زندگی عموم شهروندان فراهم آورد.
🔷بدین ترتیب، توجه به ارزش سکونت از این جهت حایز اهمیت است که سبب میشود در مرحلة اول، مهاجرت ساکنان از
بافتهای
فرسوده و تاریخی شهری از بین رفته و سپس با ایجاد شأنیت اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی برای این گونه محلات و به تبع آن ارزش افزوده اقتصادی برای ساکنان و مالکان، جمعیت از سایر نقاط شهر به این محلات جذب شوند. در همین رابطه، توجه به شاخصهای کیفی سبب میشود که کیفیت زندگی در محلات
فرسوده ارتقاء یافته و در نهایت، رضایت ساکنان حاصل شود. از جمله موضوعاتی که در بازآفرینی
بافتهای
فرسوده و تاریخی باید بدانها توجه شود، اینکه این عرصههای شهری به عنوان هویت و تبلور فرهنگ هر شهر مورد تأکید قرار گیرد.
🔷بدین ترتیب، علاوه بر ارزشمند شدن
بافت، امکان زیست اجتماعی، امنیت و رونق اقتصادی محلههای شهری هم فراهم خواهد شد. چون شهروندان تمایل به زندگی در محلی دارند که برایشان جذابیت داشته و به آن تعلق خاطر داشته باشند. به همین دلیل، مجموعه مدیریت شهری (شورای شهر و شهرداری ها) و همچنین نهادهای تصمیمگیر نظیر وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی و... باید مردم را بهعنوان شرکای اصلی در فرآیند بازآفرینی پذیرفته و نظرات ایشان را هرچه بیشتر در طرحهای نوسازی محلات
فرسوده و تاریخی مدنظر قرار دهند.
🔷مسئولان و تصمیمگیران؛ به اشتباه،
بافتهای
فرسوده شهری را فقط به عنوان بستری برای ایجاد رونق در بازار مسکن میبینند تا از این طریق، جریان اقتصادی در سایر بخشهای کشور رونق یابد.
🔷در حالی که علاوه بر ایجاد جذابیت برای سرمایهگذاران بخش خصوصی برای رونق ساختوساز در
بافتهای
فرسوده و تاریخی، باید به جوانب دیگر سکونت در این محلات نیز توجه شود. جنبههایی که سبب خواهد شد علاوه بر رونق ساختوساز و نوسازی کالبدی محلات، بازآفرینی شهری به معنای واقعی کلمه انجام شده و محلاتی که در روزگار نه چندان دور دارای حیات شهری قابل توجهی بودند، مجددا سرزندگی خود را به دست آورند./
#پیام_ما#بافت_فرسوده@payamema