اتحاد ملی ایران

همین امر سبب شد تا روحانیون که در ابتدا عدالتخانه میخواستند تا هر گونه جرم و گناهی را ازمنظر شرعی علیه قدسیت اسلام و شیعه مشاهده میکردند ، در قالب مشروطه بدست آورند اما وقتی مشروطه به پیروزی رسید بین مشروطه خواهان دو دستگی اتفاق افتاد :
🔹روشنفکران و طرفداران مشروطه غرب
🔹روحانیون و طرفداران مشروطه مشروعه

همین موضوع موجبات درگیری های داخلی را شکل داد و مجلس اول با وجود مشکلات ابتدایی و عدم تجربه در بحث پارلمان ، استمرار محکمی نداشت و محمدعلی شاه ، پس از تصویب قوانین و شرح وظایف تعدیل شده اش پی به ماهیت مشروطه برد و اساسا حکمرانی خود را بی اساس خواند و در پی ضدیت و مخالف آن برآمد

با مرگ مظفرالدین شاه ( دیماه ۱۲۸۵) قدرت به دست محمدعلی‌شاه که مورد حمایت روسیه بود، می‌رسد. او با راهنمایی روسیه و بدست لیاخوف ژنرال روسی، مجلس را به توپ می‌بندد، برخی از آزادی‌خواهان را به قتل می‌رساند، برخی را زندانی و برخی دیگر را تبعید می‌کند.
در واقع دوره خودکامگی ۱۳ ماهه بر ایران حاکم می‌شود که به آن #استبداد_صغیر گفته می‌شود.
به این شرح که در سال ۱۲۸۶ یعنی یکسال پس از مشروطه محمدعلی شاه از تروری مشکوک جان سالم به در برد و برای انتقام به کلنل لیاخوف روسی دستور داد تا در تیرماه ۱۲۸۷ هجری شمسی مجلس را به توپ ببندد. علاوه بر این، زندانی، تبعید و اعدام آزادیخواهان و مشروطه‌طلبان کلید خورد.
ناخشنودی از تعطیلی مجلس و اقدامات محمدعلی شاه، باعث ناآرامی‌های گسترده در تبریز شد و مقاومت این شهر به تحریک مشروطه‌خواهان در شهرهای دیگر انجامید.

در نهایت نیروهای مشروطه‌خواه متشکل از اردوی گیلان و اردوی بختیاری در روز سه تیر ۱۲۸۸ به‌سمت تهران حرکت کردند
نیروهای استانهای مختلف کشور :
#ستارخان، #باقرخان از تبریز
#یپرم_خان از رشت
#صمصمام_السلطنه از اصفهان
#سرداراسعد_بختیاری از ایل بختیاری
از جمله چهره‌های سرشناس در میان رهبران انقلاب مشروطه بودند و همگی به اتفاق هم موفق شدند که در ۲۲ تیر دروازه بهجت‌آباد را بگشایند و وارد تهران شوند.
آن‌ها بهارستان و محلات شمالی تهران را تصرف کردند و در مسجد سپهسالار مستقر شدند. محمدعلی شاه با سه هزار سرباز و ۱۶ توپ به سلطنت آباد رفت. زد و خورد شدیدی بین نیروهای محمدعلی شاه و مشروطه‌خواهان شکل گرفت تا جایی که شاه به سفارت روسیه پناه برد و پایتخت به‌دست آن‌ها افتاد.
پس از فتح تهران، محمد علی شاه برکنار شد و فرزند ۱۲ ساله‌اش به قدرت رسید. همچنین اشخاصی همچون شیخ فضل‌الله نوری و میرهاشم تبریزی در دادگاه محاکمه و به اعدام محکوم شدند.
از این زمان به بعد، افول مشروطه کلید خورد و حضور روس‌ها در شمال کشور و انگلیس‌ها در جنوب، ضعف قدرت مرکزی را رقم زد. گرچه عوامل متعددی همچون قدرت مجدد فرصت‌طلبان، آغاز جنگ جهانی اول(1914_1918.... 1293_1297)، قحطی‌های گسترده، عدم تامین امنیت و معیشت مردم و... از ظهور استبدادی دیگر خبر می‌داد.