شاه فرتوت ابریقستان

ظاهر مردم، باطن مسئولان است
🖋دکتر #فردین_علیخواه(جامعه‌شناس)
#شاه_فرتوت_ابریقستان
@oldkingofebrighestan

✅فیلم #آدم‌برفی؛ با بازی #اکبر_عبدی در سال 1373 در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر به مدت سه سال توقیف شد. یکی از دلایل اصلی توقیف این فیلم، بازی اکبر عبدی در نقش یک زن بود. هجده سال بعد، اکبر عبدی در سی‌امین جشنواره فیلم فجر و برای بازی در فیلم #خوابم_میاد ، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مکمل نقش زن را دریافت کرد!

در این سال‌ها هیچ‌کس به انتقاد از ایفای نقش یک زن توسط یک مرد نپرداخت. جالب آنکه در این سال‌ها، صداوسیمای اصول‌گرا هم بارها فیلم آدم‌برفی را پخش کرد. ولی هجده سال پیش تصمیم درباره پخش فیلمی که در آن یک مرد نقش یک زن را بازی می‌کرد تبدیل به چالشی ملی شد.

✅ #فائزه_هاشمی؛ یکی از دختران مرحوم هاشمی رفسنجانی در سال 1374 در پنجمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرد. در یک سال منتهی به این انتخابات؛ ایشان فعالیت‌های مختلفی داشتند. یکی از کارهای ایشان که در آن سال‌ها به چالشی جدی و شاید هم ملی تبدیل شد پوشیدن شلوار جین، کتانی و روسری رنگی در زیر چادر مشکی بود. در اعتراض به این رفتار در برخی شهرها عده‌ای حتی تحصن کردند. دقیقاً بیست سال بعد در پیاده‌روهای شهر تهران، عده‌ای از زنان محجبه به نمایندگی از نهادهای انقلابی تلاش می‌کردند تا با دادن گل به زنان-از نظر آنان-بدحجاب، این زنان را به حجاب –ازنظر آنان-اسلامی تشویق کنند. روسری گل‌گلی و آرایش این زنان محجبه انقلابی به‌مراتب رنگی‌تر از روسری و صورت فائزه هاشمی در آن دوران بود. این زنان محجبه همان حجابی را داشتند که در آن زمان دهن‌کجی به ارزش‌های انقلاب تلقی شده بود.

✅در سال 1372، صداوسیما آهنگ و کلیپی با نام « گل می‌روید» با صدای #عباس_بهادری پخش کرد. این کلیپ را می‌توانید در سایت آپارات ببینید.
با پخش این کلیپ، حملات شدید به صداوسیما آغاز شد و این آهنگ از مصداق‌های بارز تهاجم فرهنگی غرب تلقی شد. با گذشت حدود 15 سال از این اتفاق، امروزه صداوسیما حتی در برنامه‌های آشپزی خود نیز مسابقه خوانندگی برگزار می‌کند! و دم‌به‌دم کلیپ موسیقی خوانندگان پاپ را پخش می‌کند! ولی دیگر کسی آنرا مصداق بارز تهاجم فرهنگی نمی‌داند!

جامعه شناسان در توصیف ویژگی‌های فرهنگ دو عبارت مهم دارند:

"فرهنگ مطلق، ولی نسبی است،
یعنی آنکه اگر در یک‌زمان مشخص تاریخی به فرهنگ نگاه کنیم ممکن است اینگونه به نظر آید که فرهنگ امری مطلق است چون بسیاری از مردمان بر درست بودن فرهنگ خود اصرار دارند ولی وقتی به شکل تاریخی به بررسی روند تغییرات فرهنگی می‌پردازیم مشاهده می‌کنیم که فرهنگ نسبی است. آنچه در سال‌ها قبل کاملاً درست تلقی می‌شد امروزه ممکن است کاملاً غلط ارزیابی شود.
فرهنگ ثابت ولی پویاست."

تغییر در فرهنگ آنقدر تدریجی و کند صورت می‌گیرد که چنین به نظر می‌رسد فرهنگ ثابت است ولی وقتی تحولات فرهنگ را در سال‌های متمادی بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که فرهنگ ثابت نمانده و دچار پویایی بوده است.

از مثال‌های فوق چند نتیجه می‌توان گرفت:
در همان زمان عده‌ای، ازجمله جامعه شناسان، تذکر می‌دادند که با نوآوری‌ها در عرصه فرهنگ و اجتماع نباید با تعصب برخورد کرد. فرهنگ؛ ثابت ولی پویاست. در عرصه فرهنگ نباید آدم‌ها را در کلیشه‌های از پیش تعریف‌شده جای داد. ولی متأسفانه کسانی که سیاست‌گذار فرهنگی بودند گوش ندادند. پس از دو دهه به همان‌جایی رسیدند که آن عده فریاد می‌زدند ولی متأسفانه دیگر کمی دیر شده بود و جامعه از این تصمیم بسیار جلوتر رفته بود.

به نظر شما اگر ده سال دیگر من بخواهم همین مطلب را دوباره بنویسم ولی مثال‌های جدیدتری برای آن بیاورم به چه نمونه‌هایی در عرصه فرهنگی اشاره خواهم کرد؟ یقین دارم که مسائلی همچون ورود زنان به ورزشگاه‌ها طی یکی دو سال آینده حل خواهد شد ولی باز هم دیر!

مردم عموماً از سیاست‌گذاران فرهنگی جلوترند. واقعیت آن است که آنان منتظر تصمیم سیاست‌گذاران فرهنگی نمی‌مانند و راه خودشان را می‌روند. ماهواره مثال بارز این مدعاست. ولی چرا سیاست‌گذاران فرهنگی تلاش دارند تا فاصله خود را با مردم حفظ کنند! چرا همیشه چند گام با انتظارات فرهنگی عموم مردم فاصله دارند؟


سخن پایانی: یاد جمله‌ای افتادم که چند روز قبل یکی از سایت‌ها به نقل از شخصیتی متنفذ بیان کرده بود:

" ظاهر مردم باطن مسئولان است."

#شاه_فرتوت_ابریقستان را به دوستان خود هم معرفی کنید.
@oldkingofebrighestan