گاه نوشته‌های مهدی نیکخواه

🔻 تویی به جای همه

📝 منیژه شعاعی

تازه ترین اثر #سیدمهدی_شجاعی با عنوان "تویی به جای همه" طی کمتر از دو ماه به چاپ سوم رسید.
شجاعی این عنوان زیبا را از صائب تبریزی وام گرفته است که می‌گوید:
سپرد جا به تو، هر کس ز بزم بیرون رفت
تویی به جای همه، هیچ کس به جای تو نیست

"تویی به جای همه" کتاب اول از مجموعه‌ای چهارجلدی با عنوانی آشنایی زدایانه و هنجارشکنانه است: #حماسه_سجادیه‌.

پیش از این نه تنها در دنیای کتاب، بلکه شاید بتوان گفت در دنیای تشیع، نام "سجاد" غالباً قرین "بیمار" بود و اکنون پدر ادبیات آیینی ایران، "حماسه" را به امام سجاد نسبت داده و ساده‌اندیشی است اگر ابداع این عبارت را تعارف، ابراز ارادت، بازار گرمی مداحانه یا رفتارهایی در این سطح بدانیم‌.

نویسنده منطق انتساب حماسه به وجود مبارک حضرت زین العابدین(ع) را در همان فصل اول کتاب، با قدرت تبیین می‌کند‌.
اجازه دهید به جای شرح و تفصیل، نظراتم را فهرست کنم:
۱. انتخاب زاویه دید خلاقانه، به باور اغلب نظریه پردازان ادبيات داستانی، یکی از مهم ترین ارکان رمان نویسی است‌. انتخاب "شیطان" به عنوان راوی داستانی پیرامون زندگی یک شخصیت الهی، شگفتانه است.

۲. تویی به جای همه، در عین حال که شیرینی یک رمان سراسر تعلیق را دارد، از غنای محتوایی یک اثر پژوهشی تمام عیار برخوردار است.

۳. نویسنده مقطعی از تاریخ اسلام را روایت می‌کند. اما خواننده با پویایی اثری حاوی تحلیل‌های جریان‌ساز فرهنگی، اجتماعی و سیاسی متناسب با نیازهای امروز مواجه است نه با سکون و سکوت یک متن صرفاً تاریخی‌.

۴. شجاعی در این اثر بار سنگینی را که قرن‌هاست انگشت شماری از میان حوزه‌های علمیه زحمت برداشتنش را به خود داده‌اند، به دوش کشیده و قیام #عاشورا را به قدری عمیق ریشه‌یابی کرده که به لحظه رحلت پیامبر رسیده و یک الگوریتم روشنگرانه از خطری که امروز جهان اسلام را تهدید می‌کند، به دور از جوزدگی و شعارهای تاریخ انقضادار ارائه داده است.
نمونه چنین تحلیل‌های جان‌دار را پیش از این در آثار استاد مطهری دیده بودم‌. کما اینکه یکی از خرده روایت‌های این اثر را در کتاب جاذبه و دافعه علی نیز خواندم.
۵. دایره واژگان این اثر هم جالب توجه است‌‌. ازسویی آیات، احادیث و حتی اشعار عربی (البته همراه با ترجمه فارسی) در این اثر دیده می‌شوند و از سوی دیگر واژگان فارسی باستان مانند پاداَفرَه به معنی تاوان و مجازات، جلوه‌گری می‌کنند.

من نوشت:
گاهی بعضی حرف‌ها را یک رمان به زیبایی تبیین می‌کند تا خطابه‌های آتشین.
مثل همین رمان و رمان #پس_از_بیست_سال سلمان کدیور.

‌‌‌‌🆔 @nikkhah_ir


تصاویر را ورق بزنید 👇🏻
‌‌