ناخواناخوانی

#حکمت‌خوانی

> وَ قَالَ (علیه السلام): كُلُّ مُعَاجَلٍ يَسْأَلُ الْإِنْظَارَ، وَ كُلُّ مُؤَجَّلٍ يَتَعَلَّلُ بِالتَّسْوِيف.

> و -درود خدا بر او- فرمود: آنان كه وقت‌شان پايان يافته، خواستار مهلت‌اند، و آنان كه مهلت دارند، كوتاهى مى‌ورزند.
•
> #نهج‌البلاغه | حکمتِ ۲۸۵
> #امام_علی -امیرالمؤمنین-
> برگردان: #محمد_دشتی
•

• @NaaKhaaNaa

#رباعی‌خوانی

> برای کارگرانِ معدن طبس

> مجتبی احمدی
•

آن کارگرِ غریب، آن مردِ رشید
یک‌عمر، به غیرِ خاک، طعمی نچشید

جز سنگ، به حرفِ او کسی گوش نداد
معدن، پدرِ مرا در آغوش کشید…

•

خواب است که در چشمِ تَرش می‌شکند
از بس سرِ کار است، سرش می‌شکند

حاشا دیگر پدر، کمر راست کند
کوهی‌ست که آخر، کمرش می‌شکند
••

(اول مهرماه ۱۴۰۳- ایرانِ عزیز)

•

#شعر #رباعی
#مجتبی_احمدی

• @NaaKhaaNaa

#تک‌بیت‌خوانی

هم‌طالعِ اشعارِ بلندیم به گیتی

ما را هنری بهتر از آواره‌شدن نیست
•
#کلیم_کاشانی
(قرن یازدهم هجری)

• @NaaKhaaNaa

#گزیده‌خوانی
•

حق تعالى از دستِ تو چندان ترک دنیا نخواهد که از دلِ تو ترکِ دوستی دنیا خواست.

الدُّنیا مَدَرَةٌ لک منها غَبَرَةٌ؛
دنیا همه کلوخی است
و نصیب تو از آن کلوخ، گَردی…

•
> از:
#نفحات_الانس من حضرات القُدس
اثرِ #عبدالرحمان_جامی
(قرن نهم هجری)
•

پانوشت:
- کُلوخ: گِل خشک‌شده (لغت‌نامهٔ دهخدا)

- گیتی همه سربه‌سر کلوخی‌ست
قِسم تو از آن کلوخ، گردی‌ست
(حکیم سنایی | قرن پنجم و ششم هجری)
•

• @NaaKhaaNaa

#رباعی‌خوانی

> آقای پزشکیان! حواست باشد…

[ده رباعی خطاب به نهمین رئیس‌جمهور ایران]

> مجتبی احمدی

[اشاره: این کلامِ امیرُالکلام، امامِ راست‌گویان و عدالت‌جویان -علیه‌السلام- است که: «اليَمينُ و الشِّمالُ مَضَلَّةٌ، والطَّريقُ الوُسطى هِي الجادَّة؛ راست و چپ، گمراهى است و راهِ میانه، همان راه اصلى است...». رئیس‌جمهور منتخب، کلام امام علی را به ادبیات سیاسی میهنِ عزیز ما برگرداند؛ امیدوارم مرام آن حضرت نیز در این مرز پرگهر، جلوه‌ای روشن‌تر بیابد که محورش عدالت و راستی است؛ اصلاحِ کشور برمبنای اصولِ علوی.
این رباعی‌ها -به جِدّ و طنز- هشدارها و پیشنهادهایی به آقای مسعود پزشکیان است، فارغ از هیاهوهای باطلِ چپ و راست.]
•

#یک.
آن روزِ خجسته، رأی دادند به تو
این مردمِ خسته، رأی دادند به تو
آقای پزشکیان! حواست باشد؛
با قلبِ شکسته، رأی دادند به تو...

#دو.
مانندِ «علی»، دلیر، با مردم باش
افتاده و دلپذیر، با مردم باش
از مدّعیان، کدام تا آخر ماند؟
تا آخرِ این مسیر، با مردم باش

#سه.
این ملّتِ سرفراز لازم دارد؛
یک دولتِ چاره‌ساز لازم دارد
دکتر! وضعِ کشورمان اورژانسی‌ست
جرّاحیِ قلبِ باز لازم دارد

#چهار.
هم پشت به اقتصادِ دستوری کن
هم رو به مطالباتِ جمهوری کن
بیماریِ «حبّ جاه» قطعاً مُسری‌ست
از جاه‌طلب‌های جهان دوری کن!

#پنج.
آن سفره فقط برای یاران پهن است
این سفره برای مایه‌داران پهن است
مسعود! به فکرِ سفرۀ مردم باش
هر گوشه، بساطِ رانت‌خواران پهن است

#شش.
خوب است که شفّاف و نمایان باشی
از اولِ کار، فکرِ پایان باشی
هان! حرف بزن؛ رسانه‌ها می‌شنوند
باید که صدای بی‌صدایان باشی

#هفت.
باید که همین مجال را دریابی
هر روزِ چهار سال را دریابی
«فرصت‌ها مثلِ ابرها در گذرند...»
باران شو که خشکسال را دریابی

#هشت.
می‌گفت کَرم، شیوۀ پیغمبرِ ماست
می‌گفت که مردم‌داری، باورِ ماست
یادت نرود که حاج‌قاسـ.م می‌گفت:
«آن دخترِ کم‌حجاب هم دخترِ ماست»

#نه.
ای‌کاش همیشه سبز و آبی باشی
در این‌همه سایه، آفتابی باشی
البته، اگر که گاه لازم بشود،
«فوریّ و سریع و انقلابی» باشی

#ده.
هان! حافظِ وضعِ سختِ موجود نشو!
با آتشِ این بی‌عملان، دود نشو!
یک‌عدّه فقط حرف زدند، امّا تو-
مسعود بمان همیشه، محمود نشو!


(اواخرِ تیرماه ۱۴۰۳- ایرانِ عزیز)

•

#شعر #طنز
#مجتبی_احمدی

• @NaaKhaaNaa

#طنزخوانی
#شعرخوانی

> أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

> مجتبی احمدی
•

[اشاره: دعای «مُجیر»، از نیایش‌های شیرینی است که بویژه در ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود. در پایان هر فراز دعای مجیر، این جملهٔ دعایی تکرار می‌شود: «أَجِرْنا مِنَ النَّارِ يَا مُجِير»؛ یعنی «پناه ده ما را از آتش، ای پناه‌دهنده!». حالا این بندهٔ کمترین، با زبان الکن خود، خطاب به آن مجیرِ بی‌نظیر چیزهایی گفته است. امروز هم روز عرفه بود و روز دعا. ظاهراً بزرگواری گفته بود خوب است دعا، عارفانه و عامیانه باشد؛ خب، پس پنجاه‌درصدش حل است.]


خدایا، خداوند سبحان تویی
همان که به مُرده دهد جان تویی
و آن‌که دهد نان و دندان تویی
تویی حقّ و حیّ و احد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

تو احیایمان کن که دل‌مرده‌ایم
تو آبادمان کن که افسرده‌ایم
أجِرنا، أجِرنا که جرخورده‌ایم
و خیّاط هم نابلد، یا مجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

چنان غرق دنیای مادی شدیم
و درگیر پول زیادی شدیم
که جراحی اقتصادی شدیم
بُرش داد و بخیه نزد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

ببین مردمان را دچار دلار
کمرها دوتا، زیر بار دلار
ریالیده‌ایم از فشار دلار
نه صد آمده نه نود، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

برآیندِ تحلیلِ بازارهاست
‌و برطبقِ ارقام و آمارهاست
که دنیا به کامِ ریاکارهاست
عیان است صدها سند، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

نداریم با همّتِ حاکمان،
نه بحران آب و نه بحران نان
عیان را چه حاجت به شرح و بیان؟
که سازند هی مستند، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

نه کُشتند تالاب بِشکوه را
نه خوردند هی جنگل و کوه را
عجیب است؛ پس پُتکِ اندوه را-
که بر فرقِ ما می‌زند؟ یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

ببین توی تب، جان به لب مانده‌ایم
سرِ صبح، در نافِ ‌شب مانده‌ایم
جهان زد جلو، ما عقب مانده‌ایم
جهان رد شد و بوق زد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

من از دستِ این قوم پرمدّعا
صدایت کنم با کدامین دعا؟
«کجایند مردان بی‌ادّعا»…
نه مردانِ لاف و لگد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

مسلّط به انواع خودخواهی‌اند
که در حوضِ امیال خود ماهی‌اند
چپ و راست، مشغول گمراهی‌اند...
خداوندِ جان و خرد! یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

سخن گر برانند، زر می‌زنند
عمل گر نمایند، تر می‌زنند
فقط هی بنر، هی بنر می‌زنند
کجا؟ روی سوراخ سد! یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

بزرگان سوارند و ما عابریم
عزیزان رسیدند و ما قاصریم
الهی، أجِرنا، که مستأجریم
فقط هی رقم، هی عدد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

تویی اوّل و ما همه آخِریم
تویی باطن و ما علی الظّاهریم
«بمونیم تُو این مملکت یا بریم؟»
«سؤالام سخته چقد!»، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

امیدِ فراوان‌مان آرزوست
شکرخندِ ایران‌مان آرزوست
و گشتیم و انسان‌مان آرزوست
ملولیم از دیو و دد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!

تماشاکُنانیم و غم می‌خوریم
قناعت‌کُنانیم و کم می‌خوریم
به جان تو امّا قسم می‌خوریم-
که ای یارِ ما تا ابد، یا مُجیر!
أجِرنا از این وضعِ بد، یا مُجیر!
•

#پانوشت:
۱. «…ما هر جراحی اقتصادی کردیم مردم تحمل کردند… ما همان هفته‌های اول یک جراحی بزرگ اقتصادی کردیم…». (حسن روحانی)/ «اگر نجات اقتصاد کشور از وضع کنونی نیاز به چند جراحی بزرگ داشته باشد، شخص بنده و دولت سیزدهم از هزینه کردن توان و آبروی خود در این مسیر دریغ نخواهیم کرد.» (سیدابراهیم رئیسی)
۲. «دی شیخ با چراغ همی گشت گرد شهر/ کز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست» (مولانا)
•

#شعر #طنز
#مجتبی_احمدی

[خردادماه ۱۴۰۳]

• @NaaKhaaNaa

#یادداشت‌خوانی

> به یادِ محمدعلی علومی

•
#یک. یکی از روزنامه‌ها زنگ زد که: «برایمان ۷۰۰ کلمه دربارهٔ آقای علومی بنویس»؛ و من در این چندروز، ۷ کلمه هم نتوانسته بودم بنویسم. غم‌باد گرفته‌ بودم؛ از همان صبح که ساعت هنوز هفت نبود و تلفنم را از حالت پرواز درآوردم و چند ثانیه بعد، پیامک‌های نرسیدهٔ شبِ گذشته، پشت سر هم رسیدند؛ یکی‌شان: «سلام. آقای علومی فوت کردند؟»… و لعنت به صبحی که با سؤال آغاز شود! لعنت به روزی که با خبرِ مرگ به شب برسد…

#دو. بله، «محمدعلی علومی» رفته، اما زنگِ صدای بومیِ بمی‌اش، با آن بغضِ اصیلِ مستمر، همچنان در خاطرم مانده؛ صدای زخمیِ مردی که از بدِ روزگار به انزوا گریخت و «در زندگی زخم‌هایی هست که… در انزوا…». او البته مردِ مرگ نبود؛ زندگی را دوست می‌داشت؛ با همان صدای بغض‌آلود و زخم‌های بی‌بهبود، دور از آبادیِ امید و آرزو خانه نداشت؛ آرزوها داشت برای وطنش، برای زادگاهش، برای بم… و ای بسا آرزو که خاک شده!…

#سه. همین یکی‌دو هفتهٔ پیش بود که از شماره‌ای ناشناس، پیامکی رسید؛ سلام و حال و احوال و اظهار محبت و چندتا استیکر گُل سرخ… نوشتم: «سلام. ببخشید شماره‌تان را ندارم، شما؟»؛ نوشت: «مجتبی‌جان، علومی‌ام»؛ به انضمامِ چندتا استیکر گُل سرخ دیگر… گُل از گلم شکفت؛ جواب دادم و عرض ارادت کردم و تمام… حالا این چندروز هی به خودم بدوبیراه گفته‌ام که: مردک! او لطف کرده بود و پیام داده بود؛ شرط ادب بود که تو زنگ می‌زدی و حالش را می‌پرسیدی و احوالش را با صدای خودش می‌شنیدی؛ همان صدای بغض‌آلود که دیگر نیست، مثل صدای رفیق هم‌شهری‌اش ایرج…

#چهار. سال ۹۶ زنگ زدم که: استاد، صفحهٔ طنز روزنامهٔ «اعتماد» را راه انداخته‌ام؛ قلم شما روی چشم ما! مشغول یک رمان طنز تازه بود آن‌روزها. گفت به‌تدریج که می‌نویسد، هرهفته بخشی را برایم می‌فرستد. هرهفته می‌نوشت و می‌فرستاد و شد ستون ثابت صفحه. صفحه یک‌سال بعد تعطیل شد و رمان تمام نشده بود. حالا او رفته و متن‌های تمام‌شده و ناتمام‌مانده‌اش، مانده. علومی، یک نویسندهٔ تمام‌عیارِ تمام‌وقت بود که بی‌وقت رفت؛ مظلومانه رفت… و روزگار همچنان بر مراد سفلگان می‌چرخد!

#پنج. نمی‌شد دوستش نداشت. مهربان بود، بی‌دریغ. فروتن بود، بی‌ادا. رفتنش را باور نمی‌کنم اما اگر حالا هزاربار هم به‌جای پیامک، تلفن بزنم، دیگر جوابم را نخواهد داد؛ آن صدای خستهٔ بغض‌آلود، غریبانه رفت و گریه امان نمی‌دهد...
•

#محمدعلی_علومی
#مجتبی_احمدی
•

• @NaaKhaaNaa

#گزیده‌خوانی
•

شیخ ما [ابوسعید ابوالخیر] در آخر عهد، در وصیت روی به جمع کرد و گفت:
قحطِ خدای آمد
قحطِ خدای آمد
قحطِ خدای آمد.
[پیش از این، قحطِ نان و آب بوده است؛
اکنون قحطِ خدای آمد.]

•
> از:
#اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی‌سعید
(جلد ۱، صفحهٔ ۳۳۸)
> تصحیح و تعلیقات:
#محمدرضا_شفیعی_کدکنی
•

• @NaaKhaaNaa

#تک‌بیت‌خوانی

فیضِ ما دیوانگان کم نیست از ابرِ بهار

خوشه بندد دانهٔ زنجیر در زندانِ ما

•
#صائب_تبریزی
(قرن یازدهم هـ.)

• @NaaKhaaNaa

#تک‌بیت‌خوانی

یک حلقه‌قامتیم، چه هستی‌؟ کجا عدم؟

این صفر را به هرچه پسندی حساب کن

•
#بیدل_دهلوی
(قرن یازدهم هـ.)

• @NaaKhaaNaa

#یادداشت‌خوانی

> برای «#احمدرضا_احمدی» که رفت

شاعر دردمندِ اردیبهشتیِ ما
 
> مجتبی احمدی
 •

هنوز از پنجم مهرماه سال نودوهفت، صدای خاطره‌انگیزش در خاطرم مانده؛ «من از ابتدا به‌دنبال جهانی دیگر بودم. تسلیم مُدها و روش‌های دیگران نشدم. به‌تنهایی به‌راه افتادم. در تاریکی و سنگلاخ، با پای برهنه حرکت کردم. هیچ‌وقت برنگشتم که جای پاهایم را در برف ببینم. من کنجکاو و یاغی بودم. این یاغی‌گری، شعرم را در من ساخت... با اطمینان می‌گویم که شعرهای من متعلق به خودم است؛ متعلق به احمدرضا احمدی.»

حالا امروز بیستم تیرماه سال هزار و چهارصد و دو است و احمدرضای اردیبهشتیِ ما دیگر نیست. آن‌روز با مرتضی رفته بودیم و زنگ کنار پلاک پنج را زده بودیم تا شاعر کرمانیِ تهران‌نشین، با آن صمیمیتِ آغشته به بوی اقاقیا، در را باز کند و بنشینیم به گفت‌وگو. او گفته بود: «هرروز در غروب از سه پنجره عبور روزها را دیدم»؛ و ما تا غروب از او پرسیدیم؛ از شعر، از سینما، از نقاشی، از کانون، از «طرح»، از «نثرهای یومیه»، از فروغ و نیما و شاملو، از هزار اسم دیگر و «هزار اقاقیا در چشمان تو هیچ بود»، از «تابستان و غم»، از زندگی، از مرگ؛ و او با حافظه‌ای که سرشار از خاطره و زنبق بود، پاسخ داد.

چندساعتی بیشتر، از درگذشت او نگذشته است و این قلم نمی‌داند کدام کلمات را کنار هم بچیند تا ادای احترامی باشد به هنرمندی که بیش از شش‌دهه سرود و نوشت، بی‌ادا و بی‌ادعا. پیش‌تر در مقدمهٔ ویژه‌نامه‌ای که در مجلهٔ «جُنگ هنر مس» برای او درآوردیم، نوشته بودم که احمدرضا یک آدم چندضلعی است و وقتی می‌خواهی به او بپردازی، درمی‌مانی که روبه‌روی کدام ضلع بنشینی و از کجا آغاز کنی. از احمدرضای شاعر بنویسی که از ۱۳۴۱ با کتاب «طرح»، طرحی نو در شعر معاصر درانداخت و بخش مهمی از سرنوشت شعر مدرن را رقم زد؟ از احمدرضای نویسندهٔ کودک و نوجوان بنویسی که هر کتابش یک اتفاق تازه بود و دری متفاوت از کلیشه‌ها به روی مخاطبانِ کم‌سن‌وسالش گشود؟ از احمدرضای کانون پرورش فکری بنویسی که در جوانی، سهمی بزرگ در دوران درخشان این نهاد فرهنگی داشت و میراث ماندگارش بی‌مانند است؟ از احمدرضای سینماشناس بنویسی و تاثیر حضورش بر چند تن از سینماگران مهم نسل خودش؟ از صدای احمدرضا بنویسی که ما دوست داشتیم همه‌چیز را رها کنیم و یک شنونده تمام‌وقت باشیم و او فقط برایمان شعر بخواند که: «...مسافران/ که از آن راه آمده‌اند/ می‌گویند/ برف آب شده است/ هفته‌هاست/ در آن خانه‌ای که صحبت از مرگ می‌گفتیم/ آن خانه/ در زیر آوار گل‌های اقاقیا/ گم شده است/ مرا می‌بخشید/ که باز هم/ سخن از/ گل‌های بنفشه گفتم/ گاهی تکرار روزهای/ گذشته/ برای من تسلی است/ مرا می‌بخشید.»

حالا حتی تکرار روزهای گذشته هم برای ما تسلی نیست. احمدرضا رفته است و این جهان، شاعری را از دست داده که یک‌عمر، فارغ از هیاهوهای پایتخت و پایتخت هیاهوها، شعر نوشت و ما از نگاه او در زیر آسمان لاجوردی، جان گرفتیم.

احمدرضا، دردمندی را لازمهٔ شاعری می‌دانست و شش‌دهه حضور دردمندانهٔ او در ساحت شعر معاصر ایران، بی‌آنکه اهل مانیفست‌سازی و بیانیه‌بازی باشد، اعلامیه‌ای صریح بود علیه ابتذال در ادبیات. او البته آگاهانه می‌گفت وقتی بخواهی عادت دیگران را عوض کنی، با تو دشمن می‌شوند؛ دشمنی هم دیده بود، اما به شعر باور داشت و یک‌تنه راه خودش را رفت.

احمدرضا دوست داشت که همچنان باشد و همچنان شعر بنویسد و نقاشی بکشد و سراغ دوستانش را بگیرد. آخرین‌بار، حدود دوماه پیش بود که تلفنی با او حرف زدم. صدای مهربانش زیر فشار بیماری، کم‌جان و کم‌طنین بود اما باز هم از کتاب‌های تازه و آثار زیر چاپش برایم می‌گفت و دنیای نقاشی‌کشیدن‌هایش، و باز هم سراغ چندتا از هم‌شهری‌های کرمانی‌اش را گرفت که دوست‌شان می‌داشت.

احمدرضا اگرچه شاعر مرگ هم بود اما مرگ را دوست نداشت. در همان گفت‌وگو گفته بود: «من فرصتی را که زندگی به من داده است تلف نمی‌کنم. این فرصت، خیلی کوتاه است. به‌نظرم هراس از مرگ، نیرو می‌بخشد و به تو می‌آموزد که تا زنده هستی باید کار کنی.»

حالا شاعرِ «وقت خوب مصائب»، ما را با مصیبتِ مرگش تنها گذاشته است و مرگ احمدرضا، مرگِ هرکسی نیست. دریغا احمدرضا! میراث او اما، زنده‌بودنِ شعر فارسی است. روانش شادمان باد.
•

#احمدرضا_احمدی
#شاعر_دردمند_اردیبهشتی_ما
> منتشرشده در روزنامهٔ پیام ما

• @NaaKhaaNaa

#تک‌بیت‌خوانی

نسخهٔ آشفتهٔ دیوانِ عمرِ ما مپرس

خط غلط، معنی غلط، انشا غلط، املا غلط!

•
#اسیر_شهرستانی
(قرن یازدهم هـ.)

• @NaaKhaaNaa

#کتاب‌خوانی

> ابنِ ‌مشغله | #کله‌شقی‌ها

به گمان من، هر آدمی را کلّه‌شقّی‌هایش می‌سازد، یعنی به اعتبار مقدار كلّه‌شقّی‌اش، آدم است. البته منظورم خودخواهی‌هایش نیست. حساب خودخواهی از غرور به‌کلی جداست و کلّه‌شقّی جزئی از غرور است، جزء مشاهده‌شدنی غرور است. آدم خودخواه، آدم درماندۀ مفلوکِ توسری‌خورِ بدبختِ سیه‌روزی‌ست که تن به هر جور نوکری می‌دهد به این دلیل که فقط خودش را می‌خواهد و هیچ‌چیز توی دنیا به‌اندازۀ وجود خودش و زنده‌ماندن خودش برایش اهمیت ندارد. به این ترتیب، شرف هم برایش اهمیت ندارد، اخلاق هم برایش اهمیت ندارد، سلامت روح هم برایش اهمیت ندارد، خانواده و دوست و میهن و ملت و مردم هم برایش اهمیتی ندارند. پای شما را هزاربار می‌بوسد، به این دلیل که می‌ترسد مبادا به «خودِ» او صدمه‌ای بزنید...

من آدم‌های واقعاً تنومندی را دیده‌ام که تاشده، خم‌شده، فروافتاده، سر‌به‌زیر، له‌شده با موهای فلفل‌نمکی و چشم‌های پر از مکر و حیله، به شکلی جلوی رئيس‌شان ایستاده‌اند که انگار آمده‌اند تا به‌طور نامشروع، تقاضای ده‌شاهی پول نقد بکنند؛ و وقتی حرف می‌زنند با صدایی مثل وزوز دوردست مگس‌های طلایی -صدایی که می‌بایست با گازانبر از ته چاه گند گلویشان بیرون کشیده شود تا شنیده شود- واقعاً ترحم و شفقت انسان را برمی‌انگیزند. این‌ها آدم‌هایی هستند خودخواه -که دست بر قضا، هیچ رئیسِ خوبی هم دوست‌شان ندارد و فقط از گردۀ آن‌ها کار می‌کشد. البته یک رئیس عاقل در یک نظام بوروکراتیک، هیچ‌وقت آدم‌های کلّه‌شق را هم دوست ندارد. و چه بهتر.

و اما... آدمِ کلّه‌‌شقِّ مغرور، آدمی‌ست که به‌خاطر هدفی، ایمانی، اعتقادی، باوری... حاضر است به‌راحتی تمام زندگی و «خودش» را فدا کند.
بنابراین، یک آدم مغرور و یک آدم خودخواه هیچ وجهِ تشابهی با هم ندارند، و حتی در تضاد با هم و در مقابل هم هستند. فقط یک مسأله هست، و آن این‌که آدم‌های خودخواه –به‌دليل ذليل بودن بیش از حد و آگاهی بر این ذلت- معمولاً رسم‌شان است که آدم‌های مغرور و کلّه‌شقّ را خودخواه معرفی کنند تا از این رهگذر، به خودشان اهمیت و اعتباری بخشیده باشند و راه و رسم خودشان را توجیه کرده باشند.

به هر حال، حرفم این بود که هر آدمی را کلّه‌شقّی‌ها و یک‌دندگی‌هایش می‌سازد.
هر سازِش، یک عاملِ سقوط‌دهنده است؛ حالا چه مقدار باعث سقوط می‌شود مربوط است به نوع سازِش. و منظور من از «سازِش»، فدا کردنِ یک «باور» و «اعتقاد» است در زمانی که هنوز به صحت آن باور و اعتقاد، ایمان داریم.

كلّه‌شقّی، زندگی را به طرز خاصی شیرین و دردناک می‌کند؛ اما گذشته از مزۀ زندگی، به آن مفهوم می‌دهد، رنگ می‌دهد، و شکل قابل قبول و ستایش می‌دهد.
آدم كلّه‌شقّ –و نه خودخواه، یادتان باشد- آن‌قدر راحت می‌خوابد و آن‌قدر خواب‌های خوب می‌بیند که همین، و فقط همین، به زنده ماندن می‌ارزد.
آدم کلّه‌شق، توی بیشتر قمارها می‌بازد؛ اما باختن آزارش نمی‌دهد؛ چون چیزی را می‌بازد که واقعاً برایش اهمیت ندارد و چیزی را توی قلبش نگه‌ می‌دارد که عزیز و فدانکردنی‌ست.

آدم كلّه‌شق، در بعضی از شرایط خاص اجتماعی، از صد در که وارد بشود، از نود در با تیپا بیرونش می‌اندازند، اما او درعین‌حال که عصبانی و ناراحت است، یک‌جور رضایت عمیق‌تری در وجودش حس می‌کند. انگار که وسط یک تابستان داغ سوزان کویری، از پی ساعت‌ها تشنگی، یک کاسۀ پر از آب و یخ یا شربت به‌لیمو به دستش داده‌اند.

آدم کلّه‌شق باج نمی‌دهد، باج نمی‌گیرد، دزدی نمی‌کند، با دزدها کنار نمی‌آید، به دوستانش و به میهنش خیانت نمی‌کند، برای هر بیگانه، هر دشمن و هر ارباب، دُم تکان نمی‌دهد، «بد» را به انواع، اقسام، درجات و طبقات مختلف تقسیم نمی‌کند تا چند نوع و چند درجه و چند طبقه از «بد» را قبول داشته باشد و چند طبقه و درجه و نوع را رد کند و همیشه بگوید: «خب... این‌کار خیلی بد نیست.» یا «می‌دانی؟ این پولی که من گرفته‌ام، حالت رشوه و باج ندارد، یک‌جور کارمزد است... بد نیست...» و الی‌آخر...

ابن‌مشغله -به دلایل دادگاه‌پسند- بیش از این دربارۀ آدم کلّه‌شق توضیح نمی‌دهد؛ اما یک نکته را اضافه می‌کند و آن این‌که همیشه دلش می‌خواسته واقعاً كلّه‌شق باشد. البته در بسیاری از مواقع هم ادای آدم‌های کلّه‌شق را درآورده، چراکه واقعاً قدرت روحی و جسمی لازم را برای یک‌دندگی و غرور نداشته؛ اما از آن‌جاکه به‌راستی کلّه‌شق بودن را دوست داشته، از این‌که ادای آن را درآورد احساس خجلت نمی‌کند. او فکر می‌کند با میل و رغبت ادای چیزی را درآوردن، نزدیک شدن به آن چیز است. شکی نیست که بسیاری از ما، آدم‌های ضعیفی هستیم؛ فقط باید با تمام وجود و صمیمیت‌مان قدرت را دوست داشته باشیم تا بتوانیم به آن نزدیک شویم.
•
از کتابِ #ابن_مشغله
زنده‌یاد #نادر_ابراهیمی
#نشر_روزبهان

• @NaaKhaaNaa

#شعرخوانی

> تواترِ احزان

[غم‌سروده‌ای پیشکش به
خاکِ پای حضرت #ابوتراب]

> مجتبی احمدی

•
ای دل بیا دوباره به مولا سلام کن
بسپار دل به «ربّکَ الأعلیٰ»، سلام کن
از زیر خطّ فقر، به بالا سلام کن!
بر تو سلامِ این دلِ غم‌دار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

ای‌کاش باز خطبه بخوانی میانِ شهر
آتش بیفکند کلماتت به جانِ شهر
گُم کرده‌اند راهِ تو را حاکمانِ شهر
تنها شده‌است نامِ تو تکرار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

برکرده‌اند نامی و ننگین نشسته‌اند
بر سفرهٔ مجلّلِ رنگین نشسته‌اند
پُرخورده‌اند و راحت و سنگین نشسته‌اند
هیهات از این جماعتِ پُرکار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

هرچند نامهٔ تو به ایشان رسیده بود-
از کوفه، پیک خسته به ایران رسیده بود-
«یَابْنَ حُنَیفِ» بصره، به تهران رسیده بود-*
ناخوانده مانده نامه‌ات انگار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

پیکی که آمده‌است به ایران، نشسته است
تنها و خُرد و خسته و ویران نشسته است
پشتِ درِ اتاقِ مدیران نشسته است
درگیرِ جلسه‌اند و گرفتار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

برخی همیشه حافظِ وضعِ کنونی‌اند!
یک‌عدّه گرمِ عائله در اندرونی‌اند
یک‌عدّه در فرنگ، پیِ سیسمونی‌اند
حقّا که بوده عدلِ تو معیار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

اطرافِ چارراه؛ صفِ پنج‌ساله‌ها…
مردی پیِ نوالهٔ خود در زباله‌ها…
مردم گرسنه‌اند؛ چه سود از رساله‌ها؟
قربانِ دینِ احمد مختار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

این شیوهٔ رسول خدا بر زمین نبود
در دینِ مهربانی او، کید و کین نبود
باری، «حکومتِ علوی» این‌چنین نبود
برعکس گفته‌اند در «اخبار»، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

گفتی: «دو کهنه‌جامه»، نوشتی: «دو قرصِ نان»…
گفتند: با تمامِ توان، خوردنِ جهان!
اما، حسابِ خائن و خادم جداست، هان!
خُدّامِ خاک را تو نگه‌دار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!

دستِ نوازشی به سرِ «کارگر» بکش
جان‌خسته‌اند؛ «کولبران» را به بر بکش
ما را از این «تواتُرِ احزان» به‌در بکش
ما و امید و حضرتِ دادار، یا علی!
والاتبار! حیدرِ کرّار! یا علی!


•
#پانوشت
* اشاره به نامهٔ حضرت علی (علیه‌السلام) به کارگزارش «عثمان ‌بن حنیف» در بصره، که دعوت مهمانیِ یکی از سرمایه‌داران بصره را پذیرفته بود، در سال ۳۶هجری. نامه این‌گونه آغاز می‌شود: «اما بعد، یَابْنَ حُنَیف…».
•

#امام_علی علیه‌السلام
#شعر #مجتبی_احمدی


• @NaaKhaaNaa

#تک‌بیت‌خوانی

رفت حاجی به طوافِ حرم و بازآمد

ما به قربانِ تو رفتیم و همان‌جا ماندیم
•
#میرنجات_اصفهانی
(درگذشتۀ ۱۱۲۲ ق.)

• @NaaKhaaNaa

#نیایش‌خوانی

•
به تو پناه می‌آورم
ای صاحبِ بخشايش و خشنودی؛
از ستمگری و دشمنی
و از دگرگونی‌های روزگار
و پی‌در‌پی شدنِ غم‌ها…

[بِكَ أَسْتَجِيرُ يَا ذَا الْعَفْوِ وَ الرِّضْوَانِ مِنَ الظُّلْمِ وَ الْعُدْوَانِ وَ مِنْ غِيَرِ الزَّمَانِ وَ تَوَاتُرِ الْأَحْزَان…]
•

> فرازی از دعای روز يک‌شنبه
> صحيفۀ سجاديه
[پی‌نوشت: دیروز یک‌شنبه بود.]
#تواترالاحزان
•

• @NaaKhaaNaa

#رباعی‌خوانی

> برخیز و سلام کن به آن تازه‌کتاب

> مجتبی احمدی

•

[چند رباعی در بابِ کتاب و کتاب‌خوانی و کتاب‌نخوانی/ این رباعی‌ها، تقدیم می‌شود به همۀ مؤلفانِ کاردرست و ناشرانِ درست‌کار و کتاب‌فروشان و کتاب‌خوانانِ امیدوار]
•

مسیر سبز
آیینه و آب می‌فروشد آن مرد
هی واژۀ ناب می‌فروشد آن مرد
باران، دریا، درخت، خورشید، بهار...
القصّه، کتاب می‌فروشد آن مرد

تنهایی پرهیاهو
انگار که حرف می‌زند؛ جان دارد
اُنسی با دست‌های انسان دارد
تو دلخوشِ آن نسخۀ پی‌دی‌اف باش
اما نه؛ کتابِ کاغذی «آن» دارد

دن‌کیشوت
آن‌سوی بساط، کافکا، افسرده
این‌سوی بساط، فاکنر، آزرده
آن پشت، فروشنده ولی غمگین‌تر
انگار کسی پنیرِ او را خورده...

مسخ
در غلظتِ خاموشی خود غرق شدیم
در قعرِ فراموشی خود غرق شدیم
آری، از چشم‌مان که افتاد کتاب
تا گردن، در گوشیِ خود غرق شدیم

خاطرات خانۀ اموات
در نوبتِ صد چیزِ هوسناک نشست
هی در صفِ زرق و برق، با ساک نشست
از بس ‌که اسیرِ خیکِ خود بود بشر
روی همۀ کتاب‌ها خاک نشست

بر باد رفته
از جعبۀ رنگ‌رنگِ افسون بگذر!
از دیدنِ این مزخرفِ دون بگذر!
برخیز و سلام کن به آن تازه‌کتاب
از این تلویزیونِ ملعون بگذر!

صد سال تنهایی
حکّام، گرفتار ریاست بودند
وعّاظ، فقط فکر حراست بودند
سیّاسان، مشغول سیاست بودند
این بود که «یار مهربان» تنها ماند

قلعۀ حیوانات
یک‌عده، فقط سخنورِ ژاژفروش
یک‌عده، دکان‌زنانِ پاساژفروش
از این دو فریق، بس شگفت‌آورتر:
دزدانِ کتاب‌سازِ تیراژفروش!

آرزوهای بزرگ
پی‌درپی، پیوسته، پیاپی، کم شد
معلوم نشد چرا، کجا، کی، کم شد
تعدادِ مؤلف‌ها، هی بالا رفت
تیراژِ کتاب‌ها، ولی، هی کم شد

عشق سال‌های وبا
در شهرِ طرفدارِ اراجیف شده
در دورۀ حرف‌های تحریف‌شده
از «عشق» نوشتم و پر از «کینه» شدند!
اینک منم؛ این کتابِ توقیف‌شده
•

#رباعی
#مجتبی_احمدی
#هفته_کتاب #کتاب
#بازنشر
•

• @NaaKhaaNaa

#قصیده‌خوانی

> قصيدهٔ آغوشيه

> مجتبی احمدی
•

پرتپش، عينِ چشمه‌سار، آغوش
پرتنش، مثلِ آبشار، آغوش

گاه رود است و نرم در جريان
گاه كوه است و استوار آغوش

ما كه خاكيم، ليكن از آتش-
آفريد آفريدگار آغوش

قرن‌ها بوده با بنی‌آدم
در تب و تابِ روزگار آغوش

نسبش می‌رسد به ليلی‌ها
با جنون بوده هم‌تبار آغوش

گاه رفته‌است در متون كهن
خلق كرده‌است شاهكار آغوش

سربرآورده در ميانِ غزل
بغلِ بوسه و كنار، آغوش

وسطِ شعر گاه واكرده
سرو در سايهٔ چنار آغوش...

گاه باز است و بيشتر بسته‌است
غالباً دارد اختيار آغوش

بابِ خيری برای دقّ‌الباب
دارد از شر هميشه عار آغوش

گرچه از دستِ عده‌ای نااهل
شده گه‌گاه شرمسار آغوش

فی‌المثل عده‌ای كه با تزوير
هی گشودند پُرنقار آغوش

آن دغل‌دشمنان كه واكردند
تحتِ عنوانِ دوستدار آغوش

گرچه خنجر زنند پنهانی
می‌گشايند آشكار آغوش

عده‌ای نيز بوالهوسناك‌اند!
يك‌تنه گاه بينِ چار آغوش!

بی‌حياهای پُرهياهو هی-
بازكردند بی‌وقار آغوش

داد از آن عاشقان بازاری
كه خريدند با دلار آغوش!

با بغل‌های مبتذل، انگار
آخر افتاد از اعتبار آغوش...
▫️

آه، ای عشقِ معتبر! برخيز
ای عزيزِ بزرگوارآغوش!

دارم از دوری‌ات به دل داغی
داغ، عشق است و داغدار آغوش

دورهٔ لودگان و دونان است
كو در اين وضعِ ناگوار آغوش؟

بی تو پوسيده در قرنطينه
بس‌كه وامانده در حصار آغوش

دم فروبسته دردمند آغوش
سر فروبرده سوگوار آغوش

كاشكی بينمت پريشان‌مو
بغل‌آشفته، بی‌قرارآغوش

دوست دارم دوباره بنويسم
باز هم باز كرده يار آغوش

به سفر می‌روی ببر بوسه
از سفر می‌رسی بيار آغوش

وقت تنگ است، جان من! برگرد
هر نفس آيدم به كار آغوش...

آخرالامر باز خواهد كرد
چشم در چشمِ ما مزار آغوش
•

#شعر #قصیده
#مجتبی_احمدی
•

• @NaaKhaaNaa

🎧 بشنوید:

• «می‌بوسمت در بین طالب‌ها، نمی‌ترسی»
> مروری بر شعرهای چند تن از هم‌میهنان وطن فارسیِ ما؛ شاعرانِ دیروز و امروزِ افغانستانِ جان
•
> به قلم و روایتِ #مجتبی_احمدی
> منتشرشده در:
#مجله_کرگدن / شمارهٔ ۱۳۸
@kargadanmagazine
•
> با شعرهایی از:
عبدالقهار عاصی، محمدکاظم کاظمی، سیدضیاء قاسمی، ابوطالب مظفری، نجیب بارور، رامین مظهر و...

#افغانستان #شعر_افغانستان
•

• @NaaKhaaNaa

#غزل‌خوانی

> درّۀ تو سبز باد!

> مجتبی احمدی
•

[به: #احمد_مسعود و همهٔ مردان و زنانِ #دره_پنجشیر و سرزمینِ #افغانستان که در برابرِ جهل و جور و تحجّر ایستاده‌اند]
•

ای حماسۀ شگرف، در هجومِ تیغ و تیر
حرفِ خونِ گرمِ توست در جهانِ زمهریر

گرچه با دلاوران، مانده باغ‌تان، ولی
موسمِ اراذل است همچنان در این کویر

قصّۀ بنی‌بشر، این نبردِ خیر و شر...
جهلِ عدّه‌ای شرور، جورِ عدّه‌ای شریر

باز دورِ درّه‌ات، گرگ‌ها و مارها
گرمِ گاوبندی‌اند، آی شیرِ پنجشیر!

بادها اگر سیاه؛ درّۀ تو سبز باد!
مغزها اگر که خشک؛ بیشۀ تو آبگیر!

دشنه‌های پشتِ‌سر، دشمنانِ پیشِ‌رو...
ایستاده‌ای صبور، ایستاده‌ای دلیر

با تبرتبارها، تا که رزم، رزم توست
کُشته کی شود انار؟ سرو کی شود اسیر؟

▫️
فرقۀ ابوتفنگ، دین‌شان ریا و رنگ...
هان، تهَمتنا! شغاد، چاه کنده در مسیر

«طالب»‌اند و باطل‌اند، این حروفِ پیش و پس
پس بخوان به نامِ‌ حق؛ آن شکست‌ناپذیر

حق بگوی و حق بخواه، حق بمان و حق بمیر...
••

(۱۶ شهریورماه ۱۴۰۰)
•
______
#پانوشت:
#یک. به یادِ #احمدشاه‌‌مسعود که روزگاری در میانهٔ جنگ -به‌مناسبتی- گفته بود: «کل این عملیات، از خاطرِ همین ادبیات است.» (به نقل از «محمدحسین جعفریان» عزیز که این روزها صدای مقاومت افغانستان و پنجشیر در ایران است.)

#دو. زنده‌یاد #قیصر_امین_پور غزلی دارد با این آغاز: «خسته‌ام از این کویر، این کویرِ کور و پیر».
•
•

#شعر #غزل
#مجتبی_احمدی
•

• @NaaKhaaNaa