عاطفه نیکوگفتار
✍🏻کارشناس ارشد مرمت و احیاء بنا و بافتهای تاریخی
در دسترسترین تعریف مفهوم «پایداری» بر اساس این اصل ساده استوار است: هر چیزی که برای ادامه حیات و رفاه ما مورد نیاز است، به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طبیعت تامین میشود. «پایداری»یعنی ایجاد و ثابت نگه داشتن شرایط، به نحوی که انسانها و محیط طبیعی هماهنگ با یکدیگر بتوانند ادامه حیات بدهند، تا نسلهای کنونی و آتی نیز حفظ و حمایت شوند.
در گزارش کمیسیون برانتلند در سال ١٩٨٧ پایدار به عنوان “توسعه ای که نیازهای زمان حال را برآورده می کند، بدون به خطر انداختن توانایی نسلهای آینده برای برآوردن نیازهایشان” توصیف شد. توسعه پایدار سه ستون اصلی دارد: «جامعه، محیط زیست و اقتصاد» که در هم تنیده شده و از یکدیگر جدا نیستند.
پایداری اغلب به عنوان یک هدف بلندمدت (یعنی جهانی پایدارتر) در نظر گرفته میشود، در حالی که توسعه پایدار به فرآیندها و مسیرهای بسیاری برای دستیابی به آن اشاره دارد (مانند کشاورزی و جنگل داری پایدار، تولید و مصرف پایدار، دولت خوب، تحقیق و فناوری، آموزش و پرورش و غیره(.
با توجه به تعاریف نوین از پایداری و توسعه پایدار به بررسی نظامی کهن در فرهنگ این مرزو بوم میپردازیم که به طور جامع مفاهیم ارائه شده را در نظام میگنجاند.
تجلی روحیه انفاق، در قالب سنت حسنه
وقف یکی از مهمترین راههای رسیدن به جایگاه مطلوب اخلاقی و جهان والای انسانی محسوب می شود. از آنجا که
وقف، سرمایهگذاری برای رفع نیازهای پایدار عامالمنفعه است، یک هویت اجتماعی دارد و با ایجاد ساختارهایی بر اساس نیاز جامعه و تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت جمعی و عمومی در قالب یک نهاد کلان اجتماعی در همه شئون جامعه از جمله فرهنگ، اقتصاد، سیاست، تعلیم و تربیت، امنیت و غیره در واقع محصولی را تولید می کند از جنس استمرار، دغدغه، مشارکت ، کارآفرینی و پایداری است.
در حیات اجتماعی
وقف، کارکردهای موثری از جمله: تامین هزینه های ساخت و تعمیر بناهای عامالمنفعه، نحوه بهرهبرداری، کارآفرینی، استمرار پیشهوران و جویندگان کار مدنظر قرار میگیرد.
بررسی و تحلیل
وقفنامههای موجود نقش
وقف را در سرفصلهای مشترکی به نمایش میگذارد که به آن پرداخته میشود:
1.
تأمین مالی مرمت: اموال و درآمدهای وقفی میتوانند به تأمین مالی برای بازسازی، تعمیر و نگهداری بناهای وقفی اختصاص یابند.
2.
استفاده از درآمد اموال وقفی: میتوانند عامل درآمدزایی باشد و استمراه حیات و بهر برداری را در نظر بگیرد و این درآمدها میتوانند مجدداً مورد استفاده قرارگیرد.
3.
تشویق به حفظ فرهنگ وقف:
وقف کردن اموال میتواند موتورمحرکی و انگیزه دهندهای باشد تا این حوزه فعال شوند و زیرساخت های توسعه پایدار در آینده شکل گیرد.
در واقع تحتتأثير فرهنگ
وقف بسياري از تأسيسات زيربنايي و روبنايي در مجتمعهاي زيستي بدون اينکه حاکمیت اصولا وظيفهاي در ايجاد آنها احساس کنند توسط مردم ساخته ميشدند، همانگونه که در توسعه پایدار سه ستون اصلی آن شامل: جامعه، محیطزیست و اقتصاد که در هم تنیده شده اند و از یکدیگر جدا نیستند.
همانگونه که تاکنون نظام
وقف نه تنها موجب ساخت و ايجاد بسياري از فضاها و عناصر با ارزش شهرها بوده است، مسبب ارتباط و پيوند معنوي و نزديک اجتماعی می باشد، در يک نظر اجمالي ميتوان گفت مالکيت بسياري از آثار و عناصر شهري که در زمرهي مواريث فرهنگي و تاريخي کشور به شمار ميروند، وقفي است.
در واقع علل ماندگاري بسياري از ميراثهاي معماري و شهرسازي ايران در بستر زمان را بايد در نقش فرهنگ متعالي
وقف جستجو کرد. از طرف ديگر اصول و ويژگيهاي نظام
وقف به گونهاي است که بسياري از اين فضاها و عناصر از طريق رقبات درآمدزايي که بر آنها
وقف شده، خود را محافظت و مرمت کرده و در نهايت آبادان و معمور بر جاي استوار باقي ماندهاند. همچنين ماهيت ابدي، دايمي و غير قابل فروش و انتقال بودن موقوفات و صرف منافع رقبات آنها در راه مقاصد خير و براي کارکردها و مصالح جامعهي مسلمين، موجب شده است که تعداد زيادي از آنها در برابر حوادث و ناملايمات تاريخ مقاومت کرده و خود را به زمان حال برسانند.
در طول تاريخ تعداد زيادي از موقوفات يا رقبات، به خصوص املاک غيرمنقول چون بناهای عامالمنفعه کم و بيش داراي ساختار پايدار و ديرپايي هستند، از ساير عناصر شهري پايدارتر باقي ماندهاند.
#میراث_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #وقف #موقوفات https://t.center/miraskhbar