📝 معنای توقیع 🔹 توقیعات در گذشته در طومارهای بزرگی با نام «درج» نگاشته می‌شده است؛ زیرا سؤال، بر روی طومار نوشته می‌شده و برای درج پاسخ حضرت، مقداری جای خالی قرار می‌دادند و پایین‌تر از آن، پرسش بعدی می‌آمده است و به همین ترتیب، پرسش‌ها تا پایان طومار ذکر می‌شده است. 🔸 شیخ طوسی در کتاب الغیبة این توضیحات را در مورد توقیع از محمد بن عبدالله بن جعفر الحمیری نقل کرده است. 🔹 به آن پاسخی که حضرت در ذیل سوال درج می‌نماید، توقیع اطلاق می‌شود. 🔸 توقیعات در اصل، مربوط به سلاطین بوده است. سلاطین در زمان قدیم، کاتبی داشتند که حکم را می‌نوشت و سلطان، در ذیل حکم، جمله‌ای در تأیید یا رد آن درج می‌کرده است. به این نوشتۀ سلطان، توقیع گفته می‌شود. 🔺 درس خارج فقه استاد سیدمحمدجواد شبیری‌زنجانی 5 مهرماه 1402 💠 پ.ن" اطلاعات بیشتر در این زمینه را در مدخل «توقیع» دانشنامۀ جهان اسلام به قلم استاد معظم بخوانید: (B2n.ir/e45760) #توقیع # حدیث #رجال --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi