✦ معمای معجزات • بیان چند مقدمه ⏺ مفهوم لغوی و اصطلاحی معجز [مختصر] ◀️ مُعجِز، اسم فاعل از باب اِفعال است و مفید تعدّی در عجز. یعنی یک چیزی یا یک کسی دیگری را عاجز گرداند که این امر خود بر دو سنخ است ۱- مقهور واقع شدن شخص از باب سلب قدرت و حصول عجز و ناتوانی با مقدمه نفی قوة است ۲- عجز حاصل شده ناشی از این است واقعه و رخدادی حادث می‌شود و اتیان به مثل و هم آوردی در برابر آن فعل برای شخص عاجز ممکن نیست • حالت تانیث ( مُعجِزة ) هم ظاهرا از باب صفت برای موصوف محذوف است برای لفظ "آیة | بیّنة" یعنی آیه و بینه‌ای که چنین صفت دارد عاجز کننده دیگران است | یا اینکه از باب مبالغه و شدت باشد مانند تاء در علامة که برخی اهل ادب تجویز کردند. ◂ تعریف اصطلاحی • مرحوم خواجه نصیرالدین الطوسی می‌فرمایند: هو ثبوت ما ليس بمعتاد أو نفي ما هو معتاد مع خرق العادة و مطابقة الدعوى 《معجزه ثبوت امر خارق العاده‌ای است که یا از باب ثبوت چیزی است که عادت بر تحققش نیست یا سلب چیزی که عادت بر تحقق آن قائم است _ مانند تبرید نار و احراق ماء》 ° مرحوم علامة حلی در ذیل کلام خواجه مطلب را شرح می‌کنند و متذکر شروط پنجگانه تحقق معجزه می‌شوند (برای اطلاع بیشتر رجوع کنید) 📖کشف المراد ص۳۵۰ [ مشاهده متن کتاب ] • مسئله معجزات از دو منظر قابل تامل و بحث است 1⃣ سنخ فعل معجز چیست ؟ 2⃣ فاعل حقیقی معجزات کیست ؟ ⏺ برای دست یافتن به جواب اجازه دهید مقدمتا سوالی را مطرح کنم تا در خلال مباحث به جواب تمام سوالات برسیم ❓اشخاصی که با انبیاء علیهم اسلام مواجه بودند چگونه پس از مشاهده معجزات ایمان می‌آوردند ؟ ص: المعجزة فعل ک: کل فعلٍ یدّل علی فاعل ن: المعجزة تدلّ علی فاعل ➖➖➖➖➖➖ ( مفروض اهل عقل و فطرت سلیمه این است که فعل معجز نامتعارف و غیر معتاد سابقا خارج از توانایی بشر متجزی الوجود و محدود القدره است _ از طرفی فعلیت تحقق یافته و رخداد خارق العاده حادث است و از سوی دیگر فاعل داشتن آن هم یقینی است! پس منشأ تحقق فعل چیست و از کدام مصدر واقع است؟ ) ص: المعجزة فعل واقع عجز المتجزی عن الاتیان به ک: کل فعل واقع عجز المتجزی عن الاتیان به ففاعله المجرّد ن: المعجزة فاعلها المجرّد ◀️ مفاد دو قیاس مذکور این است: فعل خارق العاده‌ای که در خارج واقع شده است بالبداهه فاعلی دارد لکن حقیقت فعل معجز به نحوی است که دلالت بر فاعلی غیر از فاعل متجزی و محدود القدرة دارد مثلا ایجاد لا من شیء یک حیوان یا تصرف تکوینی در اشیاء که منجرّ به تغییر ماهیات و هویات آنها می‌شود (به نحو تمام العلة)! در جای خود اثبات شده است که این سنخ افعال مقدور فاعل متجزی نیست لذا لاجرم آن فعل خارق العاده را فاعلی است غیر از بشر و آن الله سبحان و متعال است ◄ کفار و مشرکینی که مواجه با ادعای انبیاء علیهم السلام می‌شدند دقیقا به همین امر تنبه پیدا می‌کردند که این افعال معجز آسا که سابقه تحقق ندارند و نامتعارف و غیر معتاد هستند را فاعلیست غیر از سنخ وجود ما بنی بشر لذا مقارن با صدق نبوت نبیّ به وجود خدای مورد ادعای او هم ایمان می‌آوردند و اقرار به فاعلی متعالی از اشیاء می‌کردند ⬅️ بر همین وجه است کلام منسوب امام رضا علیه السلام که فرمودند: • لا تکون المعجزات فعله فعلم بهذا انّ الذی اظهره من المعجزات انّما کان فعل القادر الذی لایشبه المخلوقین لا فعل المحدث المحتاج ° معجزات نمی‌تواند فعل امام علی علیه السلام باشد، و از همینجا دانسته می‌شود معجزاتی که ظاهر می‌شود، فقط فعلِ خداوند توانایی است که به مخلوقات شباهتی ندارد 📖 الاحتجاج ج۲ ص۴۹۵ [ مشاهده متن کتاب ] ▪متون دینی ما تماما دلالت بر همین مطلب دارد که اگر ادعای اتیان معجز کردند من حیث استنادهم الی الله اِخبار از وقوع فعلی خارق العاده دادند. یعنی این خداوند متعال است که برای تصدیق مدعای ایشان ایجاد می‌کند و ماهیات و جواهر عالم را تغییر کینونت می‌دهد