✅ لیکو، شعرِ شفاهیِ بلوچی
لیکو تکبیتی در وزنِ هجایی است و با همراهیِ سازِ سروز یا سرود (
#قیچک) خوانده میشود. شعری شفاهی که سینهبهسینه در میانِ قومِ
#بلوچ جریان دارد.
واژه های
#لیکو همان واژههای گفتوگوهای روزمرهاند؛ بی هیچ آداب و ترتیبی بر زبان میآیند. لیکو بیانِ جریانِ زندگیست و در هر لحظهٔ آن میتوان منتظرِ حادثهای تازه بود.
سرمایهٔ اصلیِ لیکو عشق است. در این عشق غالباً زن را امکانِ هیچ سخنی نیست؛ او فقط میگذرد، نگاهی میکند یا پنهانی لبخندی به مرد هدیه میکند. ولی مرد هراسی از بیانِ عشقش ندارد. محورِ حیات در لیکو حرکت است. امکانِ سکون و ایستادن نیست. برای زندگی باید حرکت کرد، حتی اگر بهسوی مرگ باشد.
لیکو روشنگرِ تاریخ و شرایطِ اجتماعیِ قومِ بلوچ است.
#مثلثِ اسب، زن و تفنگ، مانندِ دیگر اقوامِ عشیرهایِ ایران، در لیکو نیز نشانِ سربلندی و دلاوریِ مرد است.
چند لیکوی
#بلوچی و برگردانِ فارسیِ آنها:
«یَهتُن تِی لُوگا، لُوگ تِی بَرِّنت
تو سَرا شُشتَگ که تِی نُپاد تَرِّنت»
«آمدم
خشک بود خانهات
سرت را شستهای مگر
که خیس است بسترت؟»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
«بُلبُلی مودان، عاشِکِ باگَنت
کَدَّهِن چَمّان، مِنی دِلا داگَنت»
«عاشقِ باغاند موهات.
چشمهات،
داغی
که مینشیند بر دل»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
«تِ دَپِ دَنتان چو تاجَگَ شیری
تِ چَمّا لَگَّنت چو بِرنوی تیری»
«دندانهات
شیرِ تازهاند
چشمهات
تیرِ بِرنو»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
«چُ صَباهانی، ساهَگَ نِندی
ساهَگ رُوت، روچ تَ را گِندی»
«در سایه مینشینی صبح
سایه میرود
تو را میبیند خورشید»
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
«چاهِیَ دَم کَن چاهی کَمرَنگِن
ایرانَ گَردان نی تی هَمرَنگِن»
«چای را دم کن
چای کمرنگ است
ایران را بگردم اگر
نیست همرنگت»
📚 مؤمنی، م. (۱۳۸۸). صد لیکو، سرودههای بلوچی. تهران: مشکی.
#شعر#ادبیات_شفاهی_بلوچی#لیکو#زبان#فرهنگ@kokarbaloch