#پیشنهاد_کتاب:
📘 #زنی_تنها، «زندگی و شعر فروغ فرخزاد»
نوشته: مایکل هیلمن
✅ انتخاب:
#شهریار_عالمیمایکل هیلمن (1940) استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تگزاس در سال 1965 یعنی در بیست و پنج سالگی، برای تدریس زبان و ادبیات انگلیسی در دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد به ایران مهاجرت کرده بود، چنان شیفته ادبیات فارسی، خصوصا شعر کلاسیک شد که ده ها مقاله و کتاب در مورد ادبیات ایران نوشت. هیلمن که در همین دوره حضور در ایران با خانم ثریا عباسیان ازدواج کرده بود پس از ترک ایران هم ادبیات فارسی را رها نکرد و با اخذ درجه دکترا از دانشگاه شیکاگو، به تدریس زبان و ادبیات فارسی ادامه داد.
از مایکل هلمن چند کتاب در حوزه ادبیات فارسی منتشر شده، من جمله: وحدت در عزل های حافظ (1967) فرش ایران (1984)
زنی تنها، زندگی و شعر فروغ فرخزاد (1987) فرهنگ ایران (1990) و ......
اما در این مقال من به معرفی کتاب «
زنی تنها» می پردازم که پژوهشی است جالب از آقای هیلمن پیرامون زندگی و شعر فروغ فرخزاد.
شاید برای من که پیش از این هم به دلیل علاقه به شعر و نوع تفکر فروغ چند کتاب در مورد او خوانده بودم، نوع نگاه موشکافانه و بی طرف هیلمن به زندگی کوتاه اما پر فراز و نشیب فروغ آنقدر جالب بود که تا اتمام کتاب نتوانستم آن را به زمین بگذارم.
تحلیل شعر فروغ متناسب با دوره های زندگی او ، تقسیم بندی زندگی و شعر فروغ به چند دوره (پیش از ازدواج و قبل از شهرت)، (از ازدواج با پرویز شاپور و مهاجرت به اهواز تا جدایی از شاپور)، (دوره تجرد کوتاه تا قبل از آشنایی با ابراهیم گلستان) و ( زندگی عاشقانه و دیوانه وارش با گلستان).
شاید بتوان گفت تقسیم و تفکیک شعر فروغ بر اساس خط زمان و دوره وقوع حوادث مهم زندگی او تا پیش از این، اینقدر دقیق انجام نشده بود. طوری که خواننده بعد از خواندن این کتاب و تطبیق اشعار با وقایع زندگی فروغ، هم درک بهتری از اشعاری پیدا می کند که کاملا شخصی هستند و برای یک رویداد یا حس و حال خاص نوشته شده اند، هم با تغییرات ناگهانی لحن، احساس و دگرگونی کاربرد فرهنگ واژگانی در شعر فروغ برایش روشن تر می شود.
مثلا این بند از شعر «بازگشت»:
نگهم جستجوکنان پرسید
در کدامین مکان نشانه اوست؟
لیک دیدم اتاق کوچک من
خالی از بانگ کودکانه اوست......
متاثر از جدایی اجباری او از فرزندش «کامیار» سروده شده و کاملا شخصی است.
یا شعر «عصیان»:
بیا ای مرد، ای موجود خودخواه
بیا بگشای درهای قفس را ......
که در پاییز 1333 در شهر اهواز سروده شده بیانگر میزان اختلاف او با پرویز شاپور است.
فروغ در طول زندگی کوتاهش وقایع عجیب و تلخ شخصی و سیاسی را تجربه کرد و اگر با نگاهی موشکافانه به اشعار او توجه کنیم، ردپای بسیاری از آن حوادث را در شعر او می بینیم.
فروغ که در خانواده ای اصیل، زیر دست پدری که افسری نظامی بود و مادری به شدت منظم و سختگیر بزرگ شده بود، تاثیرهای شگرفی از این خشکی و سختگیری را به صورت عکس العمل هایی مثبت و منفی در زندگی شخصی اش نشان میداد.
نوع پوشش او در آن دوره آنقدر متفاوت و راحت اندیشانه بود که صدای خیلی ها را در آورده بود و از طرفی بیان حالات زنانه یک زن در بستر و آغوش مرد و توصیف عینی از احساسات و عشق زمینی، باعث شده بود، حتی شاعران هم دوره اش، او را با القابی چون هرزه و فاحشه خطاب کنند.
خواندن این کتاب را به علاقمندان شعر فروغ فرخزاد توصیه می کنم، چرا که بازخوانی بسیاری از اشعار فروغ بعد از خواندن این کتاب، طعم و فهمی متفاوت خواهد داشت.
برشی کوتاه از صفحه ۱۵۰ کتاب:
مساله اطاعت زنان ایرانی و سرکوب شان در دیگر شعرهای فرخزاد نیز مصداق دارد. به عنوان مثال شعر «حلقه» که در بهار ۱۳۳۴ در تهران یعنی در دوران جدایی قبل از طلاق او سروده شده است، دست کم یکی از دیدگاههای او را درباره ازدواج به تصویر می کشد، دختری که در آستانه ازدواج است می پرسد، راز این حلقه طلایی چیست که چنین می درخشد؟ همسر آینده او از این سوال یکه می خورد و سریع پاسخ می دهد که: «این حلقه خوش اقبالی و زندگی است» و دختر در میان شک و تردیدها و با تبریک و آرزوی خوشبختی همگان ازدواج می کند، اما چند سال بعد:
زنی افسرده نظر کرد بر آن حلقه زر
دید در نقش فروزنده ی او
رازهایی که به امید وفای شوهر
به هدر رفته، هدر
🔹زنی تنها، «زندگی و شعر
#فروغ_فرخزاد»
نوشته:
#مایکل_هیلمنبرگردان به فارسی:
#تینا_حمیدی#نشر_هنوزقطع رقعی، جلد سخت، 320صفحه
www.klidar.irt.center/klidarNewsinstagram.com/instaklidar