فونو گراف
در اواخر دوره ناصرالدینشاه قاجار ، فونوگراف (واژه فرانسوی) یا گرامافون (واژه انگلیسی)وارد ایران شد، اما کاربردهای خصوصی و دوراز ذهن جامعه داشت، اما تا زمان روی کار آمدن مظفرالدین شاه قاجار، این دستگاه بوسیله متمولین جامعه مورد استفاده قرار گرفت ، تا اینکه بنا به نوشته تاریخ بیداری ایرانیان ، درسال سوم پادشاهی مظفرالدین ، شیوع کامل درجامعه پیدا کرد، در مورددوره ای که این وسیله صوتی از خصوصی به صورت عمومی درآمده واز فونو گراف استفاده می شده ، عین الدوله مطالب خوبی نوشته که نشان می دهد ، بازاریان چگونه این وسیله را وارد جامعه کرده اند وعمومیت یافته ، اومی نویسد:
منزل نصیرالدوله دعوت داشتیم، حضرت والاونواب علیه، فونو گرافی ازفرنگ آورده، خوب چیزی است، وقتی که قزوین بودم یک نفر فرنگی آمد، فونو گراف بزرگی همراه داشت، همه قسم ساز فرنگی وایرانی داشت(منظورش صداهای سازها است)اختراع بزرگی است، ازاختراعات ادیسون ینگی دنیایی ، حکیم کامل الکتریک است، فونوگراف نصیرالدوله از آن کوچک تروکمی مغشوش بود، الان در تهران دوجا گذاشته، واز نفری ده شاهی گرفته ، تماشا می دهند!!*
به این ترتیب متوجه می شویم که نصیرالملک موجبات فراگیر شدن دستگاه فونو گراف را در ایران پدید آورده و برای شنیدن هرصفحه مردم باید پولی هم پرداخت می کردند.
* بن مایه : خاطرات عین الدوله، ص ۱۳۴۷، سنه ۱۳۱۶ه،ق
@khonyayejavidبا کانال خنیای جاوید همراه باشید .