مرکز خاوه شناسی

امروز، نهم شهریورماه است و بر روی برگ امروز تقویم نام یکی از گنج های حیات وحش ایران نقش بسته است. این روز از سال ۱۳۸۶ و با ابتکار انجمن یوزپلنگ ایرانی با نام یکی از جانوران زیبای ایرانی گره خورده و 《 روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی 》به عنوان جانداری که در معرض انقراض در ایران قرار داشته و نیازمند حفاظت ملی می باشد، نامگذاری گردیده است.

علت نامگذاری این روز، به نهم شهریور سال ۱۳۷۳ و حادثه دلخراش گرفتار شدن یک ماده یوزپلنگ به همراه سه توله اش که برای نوشیدن آب به سوی نخلستان های اطراف شهر بافق آمده بودند مربوط می شود که در این حادثه به علت حمله تعدادی از مردم محلی، دو توله کشته و توله دیگر شدیدا مجروح می شود.

حال به بهانه گرامیداشت این روز، در این نوشتار به پارک ملی کویر مرکزی ایران و منطقه حفاظت شده آن در حاشیه #دشت_ورامین به عنوان قدیمی ترین زیستگاه شناخته شده این گونه شاخص جانوری پرداخته شده است.

کویر ورامین شامل دو قسمت #پارک_ملی_کویر با وسعت ۲۲۰ هزار هکتار و #منطقه_حفاظت_شده_کویر به مساحت ۲۵۰ هزار هکتار بوده و تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست #استان_تهران قرار دارد.

این ذخیره گاه زیست‌کره، در جنوب شرقی #دشت_ورامین و در شرق دریاچه نمک، کویر ریگ جن، کویر مرکزی و کویر گرمسار و میان استان های #تهران، قم، سمنان و اصفهان واقع شده است.

در این کویر، جدای از وجود جاذبه های گردشگری تاریخی و پوشش گیاهی بینظیر، مجموعه ای طبیعی از #پوشش_جانوری و انواع پستانداران، خزندگان، پرندگان و وحوش کمیاب بیابانی و کویری مانند جبیر، آهو، گربه شنی، کل، بز، قوچ، میش وحشی، خرگوش، سیاه گوش، سمور سنگی، کفتار، گرگ، شغال و ... وجود دارد.

دو نمونه شاخص از گونه های جانوری این کویر، #گورخر_آسیایی و #یوزپلنگ_آسیایی یا ایرانی بوده و محل پراکندگی آنها در پارک ملی کویر و منطقه حفاظت شده کویر به عنوان قدیمی ترین زیستگاه های شناخته شده و #پناهگاه_آخرین_بازمانده های_یوز_ایرانی محسوب می گردد.

کویر مرکزی به لحاظ #موقعیت_مناسب_جغرافیایی و عدم وجود عوامل تهدید کننده حیاط یوزپلنگ همچون چرای مفرط دام در زیستگاه، سگ های گله و تصادفات جاده ایی از یکطرف و عواملی همچون وجود #امنیت_بالا و #طعمه_های_فراوان از طرف دیگر موجب شده بود تا به زیستگاه بسیار مناسبی برای یوزها و دیگر #گوشتخواران_ایران تبدیل گردد.

از سوی دیگر امروزه اشغال بخشی از منطقه حفاظات شده توسط برخی مراکز و اجرای برنامه اکتشاف نفت و ذخیره سازی گاز، عدم سامان دهی گردشگران، شکار غیر مجاز، دسترسی دشوار و کمبود امکانات ارتباطی و حفاظتی و ... منجر به ایجاد نگرانی های شدیدی از به خطر افتادن زیستگاه جانوران این پارک شده است.

همچنین متاسفانه گزارش های قابل اعتنایی حاکی از آن است که حضور یوزپلنگ در این پارک در طول سال‌های گذشته به شدت کاهش یافته و این نگرانی را پدید آورده که یوزپلنگ ایرانی نیز مانند گور آخر آسیایی در این منطقه منقرض شده و یکی از مهمترین زیستگاه های یوز در ایران از دست رفته است.

اما در یک دهه اخیر توسط سبزپوشان حفاظت محیط زیست و فعالان پروژه حفاظت از یوزپلنگ ایرانی، چندین بار متوالی یک قلاده یوزپلنگ ایرانی و سایر گوشتخواران هم بوم با یوز مانند پلنگ، کفتار و گرگ در پارک ملی کویر مشاهده شد و با دوربین های تله ایی از آنها #تصویربرداری گردیده است.

بر این اساس پارک ملی کویر که سال ها اهمیت خود را به عنوان یکی از زیست گاه های مهم یوز پلنگ ایرانی از دست داده بود، مجددا مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.

ضمن گرامی روز نهم شهریور «روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی» امیدوارم همگان با ارتقاء دانش عمومی خود در این زمینه، حافظ و پاسدار میراث ملی و جهانی خود باشیم.

💠 همراه ما باشید در کانال #ورامین_گردی
💠 @varamingardi