🔹واقعیت ها، بر تابوی مذاکره مستقیم ایران و آمریکا چیره می شود؟(۱)یک نویسنده ناشناس از تهران، در این رابطه دیدگاه خود را در اختیار "اندیشکده استیمسون" قرار داد*
*چشمانداز گفتگوهای هستهای ایران؛ اکنون تهران ترجیح می دهد مستقیما با واشنگتن گفتگو کند.*.
بازگشت دیپلماتهای با تجربه به دولت ایران، که توافق هستهای ۲۰۱۵ را گفتگو کرده بودند، موجب ایجاد خوشبینی محتاطانهای شده که برنامه هستهای ایران از طریق گفتگوهای تازه حل شدنی است. با این حال، احتمال احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اندک است و محتملترین شکل مذاکرات، گفتگوهای دوجانبه میان ایالات متحده و ایران خواهد بود و نه گفتگوهایی چند جانبه.
در ۲۷ اوت گذشته، رهبر معظم ایران، آیتالله علی خامنهای به
رئیسجمهور
#مسعود_پزشکیان و کابینهاش اجازه داد تا در «برخی شرایط با دشمن [ایالات متحده] تعامل کنند.» او هشدار داد که «به گفتگوها امید نبندید» و در عین حال با اشاره به برنامه هستهای اظهار داشت که "گاهی یک عقبنشینی تاکتیکی لازم است."
پیش از آن، وزیر امور خارجه جدید ایران، "
#عباس_عراقچی"، معاون سابق وزیر امور خارجه و مذاکرهکننده کلیدی برجام، در مصاحبهای با یک رسانه آلمانی گفت که احیای توافق اصلی «ممکن نیست.» او به تغییرات در صحنه بینالمللی به دلیل جنگهای اوکراین و غزه اشاره کرد که چشماندازهای امنیتی اتحادیه اروپا، روسیه، چین و ایالات متحده را تغییر داده است.
عراقچی، همچنین اشاره کرد که به دلیل بندهای غروب در برجام، "برخی از مفاد متن باید تغییر کند که یک فرایند چالشبرانگیز است."
پزشکیان که قرار است هفته آینده برای اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کند، در دوران کارزار انتخاباتی و پس از پیروزی وعده داد که تعامل با غرب را از سر خواهد گرفت تا تحریمهای اقتصادی سنگینی را کاهش دهد که توسط ایالات متحده پس از خروج یکجانبه دولت ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ دوباره اجرا شد.
گفتگوها برای احیای توافق پس از روی کار آمدن "جو بایدن" به جای "دونالد ترامپ" آغاز شد، اما پس از انتخاب رئیسجمهور تندرو، ابراهیم رئیسی، در سال ۲۰۲۱ متوقف ماند.
حمله همهجانبه روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ و همچنین افزایش تنشها بین ایالات متحده و چین، این روند را پیچیدهتر کرد. این نشان میدهد که چارچوب اصلی برای گفتگوها - شامل ایران، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان - دیگر برای دستیابی به یک راهحل در مدت زمان معقول کارآمد نیست.
گفتگوهای پشتپرده بین ایالات متحده و ایران در عمان پیش از توافق برجام آغاز شد. سخنان اخیر آقای خامنهای و
عراقچی نشان از تمایل برای شرکت در گفتگوهای مستقیم با ایالات متحده در یک پایتخت منطقهای است.
با این حال، احتمالاً گفتگوهای تازه تا پس از انتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده به تعویق خواهد افتاد. در حال حاضر، حل بحران غزه و جلوگیری از تشدید تنشهای منطقهای بهعنوان مهمترین مسئله برای واشنگتن تلقی میشود.
نگرانیها درباره سیاستهای منطقهای ایران، نیروهای نیابتی آن و تواناییهای موشکی و پهپادی ایران نیز ممکن است موضوع هستهای را تحتالشعاع قرار دهند.
تحریمهای تازه ای که با گزارشهایی درباره ارسال موشکهای بالستیک کوتاهبرد به روسیه بر خطوط هوایی ملی ایران اعمال شده، فضای گفتگوها را تلختر کرده است.
همزمان، ایران در برنامه هستهای خود چنان پیشرفتهایی کرده که اکنون گمان می رود که قادر به تولید سریع جنگ افزارهای هستهای است اگر تصمیم به این کار بگیرد.
به گفته آژانس بینالمللی انرژی هسته ای (IAEA) تا اواسط ماه اوت، ایران بیش از 164کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد در اختیار داشت که بیش از حد لازم برای ساخت چندین بمب در صورت غنیسازی بیشتر تا ۹۰ درصد، یا درجه تسلیحاتی است.
بعید است ایران به سطوحی که در برجام تعیین شده بود، یعنی کمتر از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص کمتر از ۵ درصد، بازگردد.
تنظیم چارچوب تازه گفتگوها بر اساس موضوع تسلیحاتی شدن بهجای غنیسازی، ممکن است گفتگوهای موفقتری را تسهیل کند.
موضوع کلیدی دیگر برای گفتگوهای تازه، نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) است.
علاوه بر غنیسازی فراتر از محدودیتهای تعیین شده توسط برجام، ایران همکاری خود را با این آژانس از نظر بازرسیها و نظارت الکترونیکی بهطور قابل توجهی کاهش داده است.
@khabarha_nazarha