غلبه اسلام بر ایران و سرنوشت زرتشتیان (شماره ۴)

پارسیان هند که در قرن نوزدهم به کمک برادران دینی خود در ایران شتافتند خود از سختیها و محرومیتها بی بهره نبوده اند. تاریخ پارسیان هند هنوز به طور واضح و روشن در دست نیست و نکات مبهمی دارد. ایران از زمان بسیار قدیم با هندوستان روابط تجارتی داشته و می توان گفت که در زمان سقوط سلسله ساسانی نیز تجار زرتشتی ایرانی در هندوستان اقامت داشته اند. جمعی نیز احتمالا پس از حمله اعراب به مشرق مهاجرت نموده و در هندوستان مستقر شده اند. از لحاظ تاریخی داستان يک گروه از این عده مهاجرين حائز اهمیت است زیرا سرگذشت آنان جزء روایات مذهبی در آمده و در سال ۱۶۰۰ توسط موبدی در سورات تحت عنوان قصه سنجان به رشته نظم کشیده شده است. در این اشعار هیچگونه تاریخ دقیقی ذکر نشده اما با توجه به مدارک مختصر دیگر از شواهدی که نقل شده اینطور بر می آید که در قرن هشتم میلادی گروهی از زرتشتیان مرکب از مرد و زن و کودک با سه کشتی از خلیج فارس به سوی هندوستان روی آوردند و در ساحل گتیور واقع در جزیره دیئو به خشکی آمدند. (كوشش در معلوم نمودن وقت دقیق این واقعه به جایی نرسیده و احتمال این مهاجرت در قرن دهم کاملاً ضعیف می باشد). پس از هفده سال اقامت در دیئو بار دیگر کشتی گرفتند و به سنجان رفته اجازه راجه هندو را برای اقامت در جنوب گجرات کسب نمودند. چند سال بعد آتش بهرام را بنیاد نهادند و آن را ایران شاه یا (آتش) پادشاه ایران نیز نامیدند. این آتش مقدس که از آن قرن تا کنون به طور دائم می سوزد مورد احترام عمیق همه زرتشتیان می باشد. مهاجرین زرتشتی در گجرات نیز شروع به زراعت نمودند و کارشان رونق یافت. کم کم گروههائی از آنان به سایر دهات و شهرهای گجرات عزیمت نموده و به کشاورزی، بافندگی، و دستفروشی اشتغال ورزيدند. در هر محل که تعدادی از افراد عادی سکونت دائم پیدا می کردند به تقاضای آنان مؤبدی به جمعشان می پیوست. احتمالا در قرن سیزدهم میلادی بود که زرتشتیان گجرات با موافقت یکدیگر و به نسبت تعداد خانواده های موبدان آن ایالت را به پنج ناحیه تقسیم نمودند و هر حوزه دینی یا پنت را به نام یکی از مراکز مهم زرتشتیان در گجرات اسم گذاری نمودند. این مراکز عبارت بود از سنجان نوساری (که موبدان آن بهگاریا یا تقسیم کنندگان نام دادند) گوداورا بروچ و کامبی. از وضع این جامعه در قرون بعد اطلاعات زیادی در دست نداریم جز آنکه می دانیم تعداد آنان به علت مهاجرت ایرانیان به هند افزایش یافت و وضع مالی و اجتماعی آنان بهبود پیدا کرد و یک بار نیز با کشتاری که واریاو به عمل آورد لطمه شدیدی به آنان وارد شد. در اواخر قرن سیزدهم هنگامی که گجرات و اطراف آن به تصرف مسلمین در آمد بار دیگر زرتشتیان با مسلمانان ارتباط پیدا کردند. در آن تاریخ و یا در قرن پانزدهم حکومت نشین کوچک سنجان توسط قوای سلطان مسلمان فتح شد. زرتشتیان که دوش به دوش هندیان می جنگیدند پس از سقوط شهر چاره ای جز تسلیم نیافتند اما موبدان توانستند آتش مقدس را به محلی به نام بهروت بر فراز کوهستانها ببرند. پس از چند سال آتش را به تپه های بانسده در پنجاه میلی شمال شرق نوساری انتقال دادند. و احتمالا در سال ۱۵۱۶ بود که به کوشش یکی از زرتشتیان سرشناس به نام چنگاآسا آتش ایران شاه به خود نوساری انتقال داده شد و بدین ترتیب تا دو قرن بعد از آن نوساری مرکز مذهبی زرتشتیان هند بود. موبدان سنجان به خدمت آتش می پرداختند و موبدان نوساری (بهگاریا) سایر مراسم و آداب دینی را به جا می آوردند.(ص ۱۳۸ _ ۱۴۰)

مأخذ: دیانت زرتشتی. مجموعه سه مقاله از پروفسور کای بار. پروفسور آسموسن. دکتر مری بویس. ترجمه فریدون وهمن‌. انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. پاییز ۱۳۴۸

#تاریخ_اجتماعی_زرتشتیان
https://t.center/ketabkhaFFRF