مسئله تغییر دین جامعه زرتشتی پس از فتح ایران به دست اعراب(شماره ۴)

طبری از طریق ابومخنف راوی توصیفی قدیمی (حدود ۶۳۳ م /۱۲ ه. ق) از‌ گرویدن به اسلام را ثبت کرد. دستورات فرستاده شده برای اهالی تیسفون مقرر کرد که «هر کس [در صورتی که رو به جهت [صحيح] نماز بخواند، چنان که ما می خوانیم، و گوشتی بخورد که طبق آداب دینی ذبح شده باشد چنان که ما می خوریم، مسلمان است و از امتیازات ما برخوردار می شود و تکالیف ما را دارد.» این عبارت شرایط ظاهراً ساده ای را برای مسلمان شدن و مسلمان ماندن در جامعه طی سالهای نخستین بیان می کرد که عبارت بود از انجام عبادت و رعایت عرف عمومی. اما به طور کل، در قدیم ترین منابع موجود تنها نمونه های اندک دیگری از گرویدن به دین جدید پیدا می شود. در میان زرتشتیان سده هفتم م / نخست ه. ق گرویدن به اسلام با وجود سهولت ظاهری، بیشتر به صورت استثنا باقی ماند تا قاعده. گزارش های اسلامی در مورد تسخیر ایرانشهر و ماوراءالنهر نشان می دهد که ترک گسترده دین زرتشتی، کم پیش می آمد. طی نخستین دهه های حکومت اعراب، فقط چند ایرانی به دلیل اعتقاد مؤمنانه خود به پیام محمد نبی، آزادی، موقعیت، ثروت یا بی علاقگی به دین موبدان به اسلام گرویدند، در حالی که از سال ۶۲۹م / ۸ ه. ق تا ۶۳۲ م / ۱۱ ه. ق قبایل عرب در بحرین (در آن زمان ایالت ساسانی مازون که شامل ساحل جنوبی خلیج فارس و مجمع الجزایر بحرین بود) و عمان به طور مسالمت آمیز اسلام آوردند، پرستندگان اهورا مزدا چنین نکردند. به جای آن، برخی به مسلمانان مالیات پرداختند و بقیه روانه سرزمین اصلی ایران شدند. در سال ۶۳۷ م /۱۶ ه. ق که نواحی سفلای سواد یا ایالت عراق به دست اعراب افتاد، اهالی بومی - از جمله بزرگان زرتشتی اغلب ترجیح دادند خراج بپردازند و سلطه اسلام را بپذیرند تا آنکه به اسلام بگروند. دهگانان ناحیه پیرامون شهر بابل معاهده ای با مسلمانان عرب فاتح منعقد کردند مبنی بر این که در مقابل آزادی های فردی خود، جزیه بپردازند. زرتشتیانی که پس از فرار یزدگرد سوم و درباریان او در تیسفون ماندند، درخواست اعراب مبنی بر مسلمان شدن را رد کردند. حتى سلمان فارسی که پیش از درگذشتش مدت کوتاهی حاکم آن شهر بود، در به دست آوردن گروندگان به دین جدید موفقیت کمی داشت.(ص ۹۵)

مأخذ: چوکسی. جمشید کرشاسپ، ستیز و سازش (زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب در جامعه ایرانِ نخستین سده های اسلامی)، ترجمه نادر میر سعیدی، انتشارات ققنوس، زمستان ۱۳۹۳

#حمله_جنایات_اعراب_در_ایران
#ستیز_و_سازش_زرتشتیان_با_اسلام
#سقوط_ساسانیان
#ساسانیان_بعد_از_حمله_اعراب
https://t.center/ketabkhaFFRF