🔻مقابله با بیابانزایی از کدام خطر سخن میگوید؟
| محمد درویش |
◇نسبتبه یکصدسال پیش، سرانۀ آب در دسترس جهانیان بهطور متوسط به یک هفتم کاهش یافته، وسعت رویشگاههای جنگلی هم حدود ۶۰۰ میلیون هکتار کم شده و اینک به کمتراز ۳.۹ میلیارد هکتار رسیده است. همین دو مؤلفه کافی است که خطر بیابانزایی یا تخریب سرزمین را عمیقاً درک کنیم؛ چراکه حتی اگر خردمندی بر مدیریت جهان حاکم شود، مؤلفۀ افزایش جمعیت، همچنان بر کاهندگی این دو معیار نگرانکننده میافزاید. در ایران، وضعیت بهمراتب دشوارتر از متوسط جهانی است. چون هم مواهب طبیعی نظیر باران، کمتر و تبخیر بیشتر است و هم اقتصاد کشور بهشدت به آب وابسته است.
◇خطر چنان جدی است، که ایران در شمار پنج کشور نخست جهان است که تقریباً بلافاصله پساز تصویب کنوانسیون جهانی مقابله با بیابانزایی، به عضویت آن درآمد و برنامۀ اقدام ملی مقابله با بیابانزایی را از تصویب مجلس شورای اسلامی در دهۀ ۷۰ گذراند. شاید مهمترین نشانۀ اهمیت خطر بیابانزایی در نزد دولت ایران، فرمان تشکیل کمیتۀ ملی مقابله با بیابانزایی به ریاست رئیسجمهور و عضویت اغلب وزرا و سازمانهای مرتبط بود.
◇بعدها اما قرار شد وزیر جهادکشاورزی بهنمایندگیاز رئیسجمهور، این کمیته را دستکم چهار بار در سال برپا و اداره کند. مهمترین فلسفۀ وجودی این کمیته آن بود که اجازه ندهد سازمانها و وزارتخانههای مختلف بدون رعایت هنجارهای ملی نهفته در برنامۀ اقدام ملی، خواهان اجرای مصوبههای ظاهراً پرسود خویش شوند. اما آرامآرام وزیر مربوطه هم فرصت شرکت در کمیته را نیافت و اینک کار به جایی رسیده که مدتهاست دیگر خبری از برگزاری کمیتۀ ملی نیست!
◇نتیجه آنکه، ناترازی آبخوانها از مرز ۱۵۰ میلیارد مترمکعب هم گذشت و نسبتبه دو دهۀ پیش، بیشاز پنج هزار روستای جدید عملاً متروکه و بر ابعاد حاشیهنشینی، افت حاصلخیزی خاک، افزایش برهنگی سرزمین، فزونی گردوغبار و پاکتراشی جنگلها افزوده شد.
◇کوتاه سخن آنکه، مناسبت روز جهانی مقابله با بیابانزایی خوب است که هنوز در ایران برگزار میشود؛ اما بد است که عملاً چیزی جز یک پیام کوتاه و چند یادداشت و مصاحبه و ابراز تأسف از آیندۀ ایران در اثر عدم توجه به خطر بیابانزایی در محافل رسانهای قابل رصد نیست!
◇یادمان باشد: این روز جهانی بهایندلیل در تقویم رسمی سازمانملل افزوده شد، تا با رعایت هنجارها، آموزهها و ملاحظات
محیطزیستی و بر مبنای اصول آمایش سرزمین، به فرآیندی برسیم که رفاه مردم در گرو تخریب بیشتر زمین نباشد! اما شوربختانه، امروز کار را به جایی رساندهایم که خطر بیابانزایی و جهانگرمایی چنان یکدیگر را تقویت میکنند، که احتمال دارد بیش از دوسوم از اهالی کنونی زمین، قرن آینده را درک نکنند
#محیط_زیست #بیابانزایی @payamema