🔸به بهانه نخستین سفر رئیس جمهور به دوشنبه؛ 🔴ایران و تاجیکستان و نشانه‌های گذار به نظم تازه ✍️سیدعلی موجانی 🔺بدون شک پرونده افغانستان یکی از مهمترین و پر مسئله‌ترین موضوعات برای مذاکرات سیاسی رهبران عالی دو کشور است 🔹سفر مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم به تاجیکستان را باید در چهارچوب تحولات جهانی و بر بستر مناسبات منطقه‌ای مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد. ایران و تاجیکستان دو کشور هم‌زبان، هم‌فرهنگ و هم‌نژادی هستند که به دلیل فقدان ارتباط و اتصال جغرافیایی اگرچه از هم دور افتاده‌اند اما در اندیشیدن و اتخاذ تصمیم‌هایی که می‌تواند بر سرنوشت آحاد مردم فارسی‌زبان در ورای مرزهای دو کشور اثر گذارد؛ نقشی مهم و موثر و هماهنگ و همسان را ایفا می کنند. 🔹نوعی انزوا در محیط جغرافیای منطقه‌ای که به دلیل تغییرات تاریخی و تحولات سیاسی ناشی از جابجایی‌های جمعیتی در جغرافیا، گریبان‌گیر این دو کشور شده از سوی دیگر زمینه آن را فراهم آورده تا اهداف و برنامه‌های کلان این دو کشور ناخواسته در امتداد یکدیگر اثری همه‌جانبه را بر جای گذارد. 🔹رویارویی‌های اخیر در صحنه منازعات ژئوپلیتیک جهانی و بازیگری فرصت‌طلبانه برخی از بازیگران منطقه‌ای نیز یکی دیگر از زمینه‌های مشترک اندیشه این دو کشور برای سامان بخشیدن به ثبات و پایدارسازی امنیت جمعی در غرب و مرکز آسیا اما با مشارکت سایر همسایگان بوده و هست. خاصه آنکه هر دو کشور از جهت اثرات و ابعاد برون‌ریز تحولات حوزه همسایگان خود نیز اثرگذار و اثرپذیر می‌باشند. 🔹آنچه که امروز در جغرافیای پیرامونی ایران و تاجیکستان یعنی دو منطقه غرب و مرکز آسیا می‌گذرد؛ نشان از شرایطی دارد که ناپایداری و تغییر الزامات آن و گذار برای استقرار نظمی تازه از نتایج آن است. بدیهی‌ست در این شرایط، سیاست کشورهای آسیای غربی و مرکزی باید تابعی از اقتضائات آن گروه مولفه‌های هویتی و عناصر اثرگذار سیاسی و اجتماعی باشد که می‌توانند در برابر امواج پُرتلاطم تحولاتی که بسا وجه خشونت‌آمیز نیز ممکن است به خود بگیرند، دوام و تاب‌آوری نشان دهد. 🔹نادیده انگاشتن واقعیت‌های تحمیلی بر محیط منطقه‌ای که از تابستان ۱۴۰۰ با تغییر دولت در افغانستان شکل گرفت و نظام حاکمیت سرپرست فعلی که به‌رغم سه سال و نیم کوشش نتوانست مورد شناسایی جهانی قرار گیرند، یکی از نگرانی‌های مشترک برای دو همسایه آن، ایران و تاجیکستان است. دو همسایه که مجموعه مرزهای آنها با افغانستان به میزان همسایه پُرنفوذ و پُرقدرت جنوبی یعنی پاکستان برابری می‌کند. در حقیقت افغانستان بدون در نظر گرفتن دهلیز «واخان» و اتصالات محدود مرزی به ازبکستان و ترکمنستان در جغرافیای سه کشور ایران، تاجیکستان و پاکستان قرار گرفته است. 🔹باید توجه داشت هماهنگی و یا عدم همکاری این سه کشور و توجه و یا بی‌توجه آنان به شرایط و اقتضاعات موجود در افغانستان، می‌تواند آثار و عواقب ناگواری را برای این افغانستان و نظم منطقه‌ای ایجاد کند. از سوی دیگر؛ با توجه به نوع عملکرد و سیاست اتخاذ شده حکومت سرپرست افغانستان در دوران دوم طالبان، به همان میزان که همکاری و هماهنگی این سه کشور می‌تواند بر ایجاد یک چهارچوب منطقه‌ای اثر گذارد، اگر درست مدیریت و اجرا نشود و همراه با مسئولیت‌پذیری و مشارکت‌ورزی دلتمردان دورۀ دوم طالبان استقبال نگردد، بسا شرایط را برای همه این مجموعه کشورها به نحوی غیر منتظره به سوی بروز اتفاقاتی غیرقابل پیش‌بینی هدایت خواهد کرد که ریشه در دخالت فرامنطقه دارد. 🔹مذاکرات روسای جمهور دو کشور ایران و تاجیکستان در پرتو این نکات برای نخستین نوبت وارد سرفصل جدیدی از همکاری‌های منطقه‌ای خواهد شد که اثر آن در تدوین و ارائۀ طرحی مشترک متعاقب این سفر با مبادی قدرت در افغانستان (کابل و قندهار) و سایر پایتخت‌های همسایه افغانستان به مشورت گذاشته خواهد شد. ⬇️متن کامل این  یادداشت را در لینک زیر بخوانید: www.irna.ir/xjSBMT 💠 کانال  پایش راهبردی ایران 💠 پایش را به دیگران معرفی کنید. 👇👇👇 🆔 @ir_REVIEW