🖋مسأله پستمدرنیسم | نوآم چامسکی، نسبیگرایی معرفتی و میشل فوکو
شهاب غدیری
🔻چیره شدن رویکردهای نسبیگرایی معرفتی، فرهنگی و اخلاقی در فضای آکادمیک و میان تحصیلکردگان دانشگاهی ما، بیشترین ضربه را متوجه کارکرد علم و مهمتر از آن «دانشگاه» کرده است؛ بیتفاوتی نسبت به فهمیدن و شناخت.
🔻جریان حاکم بر علوم انسانی و اجتماعی ما که (به بیان دستمالی شدهای) پستمدرنیسم نامیده میشود، پیش از آنکه از جنس اندیشه باشد، سیاسی است و حامیانی دارد نظیر ایدئولوگهای حاکمیت و دزدان چراغ بهدست، کارمند-استادان گماشته شده دانشگاهی و همچنین ناکامهای همیشگی چپگرا، مذهبیهای انقلابیِ سرخورده اصولگرا و اصلاحطلب که همچنان به دنبال تطبیق طبیعت با صور افلاطونی خویشند.
🔻این وضعیت را که صرفاً منحصر به ایران نمیشود، الن بلوم، فیلسوف سیاسی امریکایی، بهخوبی درباره علوم انسانی آمریکای اواخر سده بیستم توصیف میکند. به تعبیر بلوم نیاز به شناخت طبیعت بشر برای داشتن یک معیار، به دست علوم انسانی ما دفن شده و این عامل بسیاری از ابهامات و تناقضهایی بوده است که نسل تحصیلکرده دچار آن هستند.
🔻این علوم و عالمان آنها میخواهند ما را موجوداتی فرهنگساخته کنند، آنهم با ابزاری که درست شده بود تا ما را از شرّ فرهنگ رهایی بخشد؛ یعنی عقل. پیشترها «باز بودن» فضیلتی بود که به ما اجازه میداد به کمک عقل به جستوجوی خوب، یعنی شناخت این که خوبی چیست بپردازیم. امروز معنایش این است که هر چیزی را بپذیریم و عقل را هم در داوری راجع به آن هیچ کاره بدانیم.
🔻این اهمیتدادنِ بیفکر و بدون قیدوبند به باز بودن، بدون توجه به مشکلات سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی وابسته به آن، بازبودن را به چیزی بیمعنا تبدیل کرده است.
🔻نسبیگرایی فرهنگی، بیش از هر چیز مانند روایتی است که میخواهد «استدلال» کند تا هر گونه معیار برای «استدلال کردن» را از میان ببرد. گویی که از عقل استفاده کنیم تا ثابت کنیم عقل و خردورزی نمیتواند معیاری برای شناخت باشد. حاصل این تناقضگویی تنبلی فکری، عدم بلوغ و بیعملی یا آشفتگی رفتارها در زندگی است.
🔻در این ویدیو، نوآم چامسکی، چهل سال پس از مناظره تلویزیونی با میشل فوکو، این بار میان روشنفکران نسبیگرای فرانسوی نشسته است و با بیانی روشن و قابل فهم از مشروعیت ادعای اصلی جنبش
روشنگری -که همانا خودآیینی انسان بر مدار عقل است- دفاع میکند.
#چامسکی #پست_مدرنیسم #نسبی_گرایی #میشل_فوکو #روشنگری #مدرنیته #علم@hamporseh