✨ شوک درمانی بدون تورم؟ ✨[بخش دوم]
📌 اما ریشه این خطای دید در کجاست؟🔸 در نگاه متعارف، از آنجایی که این یارانهها از محل افزایش قیمت پرداخت میشود، بنابراین صرفاً نوعی بازتوزیع بدون ورود
#نقدینگی جدید صورت میگیرد. بنابراین تورمی نیز برای آن متصور نیست. امری که در نگاه اول صحیح مینماید اما بیانگر نوعی سادهانگاری از فرآیند تورم و نقدینگی در اقتصاد مدرن است. نگاهی که صرفاً تورم را معلول رشد نقدینگی، و رشد نقدینگی را معلول رشد
#پایه_پولی (و عمدتاً از محل کسری بودجه) میداند.
🔹 اما در عمل، این فرآیند با پیچیدگیهایی روبرو است که میتواند جهت علیّت را معکوس گرداند. بررسی ماهیت جهشهای تورمی در اقتصاد ایران بیانگر آن است که برخلاف تورم کلاسیک که روی دیگر رونق و افزایش تقاضا (رشد نقدینگی) است، تورم در ایران توأم با
#رکود و رشد اقتصادی پایین و بعضاً منفی است.
🔶 مختصراً آنکه با وارد آمدن شوکی به اقتصاد، هزینههای تولید افزایش مییابد. این شوک میتواند ناشی از افزایش هزینههای
#انرژی (در اثر آزادسازی حاملها) و یا هزینه مواد اولیه و واسطهای وارداتی (ناشی از افزایش نرخ ارز در اثر کاهش درآمدهای نفتی) باشد. با افزایش هزینههای تولید، کف قیمتی محصول با لحاظ حاشیهای بر هزینههای تولید وضع میشود (قیمت گذاری بر مبنای حاشیه سود Mark-up). در این ساخت اقتصادی، «کالا پیش از ورود به بازار، بر اساس هزینههای تولید و حاشیۀ سود بنگاه، قیمت پیدا کرده است». در ادامه با افزایش کف قیمت محصول (حتی بدون وجود هیچگونه تقاضایی)، از تولید محصول کاسته شده و عرضه کل اقتصاد کاهش مییابد که منجر به افزایش در سطح عمومی قیمتها میشود.
🔷 اگرچه از حیث مکانیکی تداوم تورم بدون رشد نقدینگی امکانپذیر نیست، اما در این فرآیند نقدینگی به صورت درونزا تحت دو عامل رشد میکند: اول افزایش تقاضا برای پول از طرف بنگاهها برای پوشش نیازهای معاملاتی و هزینهای خود که اکنون افزایش یافته و دوم از سمت تقاضاهای سوداگرانه که در اثر فعال شدن انتظارات تورمی، فعال شدهاند. در نظام پولی مدرن نیز رشد نقدینگی (
#خلق_پول بانکها) تابع چشمانداز آنها از سودآوری خلق پول است و این پیششرط مکانیکی تورم را به صورت درونزا مهیا میکند (یعنی در این حالت، رشد نقدینگی معلول و منفعل است).
🔸 مثالهای ساده از نسبت پول با گلابی و سیب در هنگام شرح چگونگی تأثیر پول بر تورم، همگی به نحوی است که فرآیند تولید کالا و ساختار عرضه در آن بیاهمیت است. گویی موهبتی نازل شده، بدون قیمت وارد بازار شده، و حالا در آنجا بناست تحت تأثیر شدت و کیفیت کشش تقاضا، قیمتی پیدا کند. اما در اقتصادی مانند اقتصاد ایران که سمت عرضه با تنگناهایی روبروست و شوکهای داخلی و خارجی نیز هر روزه بر شدت این تنگنا میافزایند، سمت عرضه اقتصاد با منطق مذکور عامل تعیین سطح عمومی قیمتهاست.
📌 قدری تأمل بیشتر!
🔹 همچنین، با فرض نگاه متعارف نیز دو نقد و ابهام دیگر قابل طرح است: اول اینکه شوک درمانی در گام بعد منجر به افزایش هزینههای دولت و مجدداَ
#کسری_بودجه میشود و بخشی از درآمدها را تحتالشعاع قرار میدهد. اما نکته دوم و مهمتر آنکه اگرچه سهم دهك فقیر از يارانه انرژي ۵/۰۶ درصد بوده و از ساير دهكهای درآمدی كمتر است؛ اما نسبت يارانه انرژي به کل هزينه خانوار در اين دهك، با ۱۵درصد بيشترين مقدار را به خود اختصاص ميدهد و این شاخص بدین معنا است كه معيشت دهك اول، به نسبت ساير دهكها بهمراتب به يارانه انرژي وابستگي بيشتري دارد. این شاخص بیانگر آن است که کانون اصابت تورمی افزایش قیمت حاملهای انرژی، فقرا هستند و آسیبپذیری آنها، در سطح بقای این طبقات اجتماعی است.
☘ از این منظر شاید در اجرای سیاستهای شوکآور کمی باید با دیده تردید و احتیاط نگریست. اگرچه شرایط قیمتی کنونی منجر به انحراف در تخصیص کارای منابع میشود اما باید دانست اولین پیششرط تغییرات در نظام یارانهها، فراهم آوردن ثبات اقتصادی و احیای اعتماد و سرمایه اجتماعی جهت ساماندهی یارانهها است. تا این شرایط فراهم نیاید، وضعیت فاجعهآمیزتر خواهد شد، آن هم در شرایطی که اقتصاد ایران هنوز از تورم عجیبوغریب سه سال اخیر نجات پیدا نکرده و انتظارات تورمی به شدت فعال است.
🔺️ 🔺️ 🔺️ 🔺️👤 «محمد قائدامینی»
#قطب_نما#دولت_عدالتخواه#یارانه#یارانه_پنهان#تورم#شوک_درمانی#عدالت_توزیعی#وعده_انتخاباتی🆔 @gerayeedalat