*بررسی اشعار دو شمس حاجی در مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف در قسم 86 مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف، از شاعری به نام شمس بیهقی اشعاری آمده و در دو غزل تصریح شده که تخلص شاعر، بیهقی است؛ آن چه مهم است، خلط 2 غزل از شمس حاجی با اشعار شمس بیهقی است که با «وله» به دنبال اشعار وی ثبت شده است؛ این دو شعر که در یک زمین شعری سروده شده، با تخلص شمس حاجی به ثبت رسیده است. غزل اول 7 بیتی است و در جمع اشعار شمس حاجی موجود نیست و نویافته است. غزل دوم که 12 بیت دارد در سفینۀ شمس حاجی با 8 بیت به ثبت رسیده است. عظیمی غزل مذکور و پنج غزل دیگر را با چاپ مقالۀ ایرج افشار (1388: 5-10) وارد تصحیح خویش کرده و تنها منبع این شعر را همان نسخۀ لایدن عنوان کرده است (شمس حاجی، 1390: 657)؛ حال به نظر می‌رسد شکل کامل این غزل تا اکنون، فقط در مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف ثبت شده باشد. * اما در قسم 96 مجموعۀ لطایف، ذیل نام شمس جامی شعری آمده است و نام شمس نیز در خلال اشعار دیده می‌شود؛ مطلع آن چنین است: به حضرت شه روم آمدم ز خطۀ هند شنوده بودم کو را به جود همتا نیست اما این شعر در جمع اشعار شمس حاجی نیامده و از او نیست؛ سیف جام هروی _صاحبِ مجموعۀ لطایف_ شاعر این شعر را شمس جامی خوانده است و احتمال این که شمس جامی همان شمس حاجی باشد نیز وجود ندارد. همین قطعه را عباس اقبال، محمد امین ریاحی، تقی بینش و جواد بشری، با بهره‌مندی از متونی چون مونس‌الاحرار جاجرمی، انیس‌الخلوة ملطیوی و مقدمۀ شاهنامۀ بایسنغری، به فردوسی، شمس طبسی، شمس‌الدین خاسی، شمس‌الدین جاسبی/ حاسبی/ حاسی منسوب کرده‌اند. نذیر احمد به دلیل اقرار شاعر به آمدن از هند او را شاعری هندی خوانده و نام وی را شمس حاجی دانسته است. در واقع نذیر احمد، شمس حاجی شیرازی را با شمس‌الدین حاجی بستی –که شرح حال وی ذیل شاعران غزنین و لاهور در لباب‌الالباب آمده_ خلط کرده است. نگارنده محتمل می‌داند که شاعر اصلی این شعر که بارها مورد توجه محققان ما بوده شمس‌الدین حاجی بستی باشد؛ و معتقد است آن چه سیف جام هروی در ذکر نام شمس جامی گفته است، تصحیف شمس حاجیِ بستی است و جا به جایی نقطه و تبدیل جی به می امری دور از ذهن نیست. دو دیگر این که به اعتبار سخن عوفی در لباب، شمس‌الدین بستی متعلق به شبه قاره است و دهخدا با استناد به حدودالعالم، بست را «درِ هندوستان» خوانده و مجموعۀ لطایف نیز در هند نگاشته شده و اغلب شاعران آن هندی هستند. شرح کامل مقاله در: دوشمارۀ 93-92 فصلنامۀ «گزارش میراث»؛ بهار 1401. بررسی اشعار دو شمس حاجی در مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف/ محسن شریفی صحی * https://t.center/gahnameyeadabi