*یشم یا پشم؟ (نظری بر رباعیاتی منسوب به مهستی) دیروز یادداشتی نوشتم و در آن سه رباعی منسوب به مهستی را از برگی نونویس در نسخۀ دیوان انوری (کتابخانۀ فاتح، ش 3784، مورخ 708ق) آوردم و گفتم اگر این رباعیات، در چاپ فریتز مایر، نباشد، نویافته و ارزشمند خواهد بود. از قضا جناب دهقان، نشانی رباعیات را در چاپ محرابی که رونویسی از چاپ مایر است، یافت و معلوم شد که وی، به نسخۀ فاتح دسترسی داشته است؛ از این رو، نگارنده، کل یادداشت را با این تصور که تکرار گفتار مایر است، حذف نمود. اما با بررسی بیش‌تر، متوجه شدم که مایر، رباعیات را ناقص ثبت کرده و از عهدۀ خواندن آنها، برنیامده است؛ جناب میرافضلی، از روی لطف، تصاویر رباعیات مورد نظر را از روی متن مایر برایم ارسال نمودند و پیشنهادهایی ارزشمند در ضبط واژگان ارائه کردند. رباعی اول: -معشوق من ........ پشم آورد اسب طربم .......... خشم آورد یار از بر من برفت بی دنبه و پشم باز آمد و هم پنبه و هم پشم آورد خوانش من چنین است: معشوقۀ من تا شبه در یشم آورد (شبه، با تخفیف ه) اسب طربم تاخته در چشم آورد پار از بر من برفت بی پنبه و پشم باز آمد و هم پنبه و هم پشم آورد رباعی دوم: هرکس که ورا ساعد چون پشم بود برگشتن از آن پشم که را چشم بود این خوش پسران صوف از آن می‌پوشند زیرا که مقام دنبه در پشم بود خوانش من: هرکس که ورا ساعد چون یشم بود برگشتن از آن یشم که را چشم بود این خوش پسران صوف از آن می‌پوشند زیرا که مقام دنبه در پشم بود رباعی سوم: تا خط شبه‌رنگ تو بر پشم افتاد رخسارۀ تو از دل و از چشم افتاد دیگر نبرم دست به شفتالویت سیب زنخت در سبد پشم افتاد خوانش من: تا خط شبه‌رنگ تو بر یشم افتاد رخسارۀ تو از دل و وز چشم افتاد دیگر نبرم دست به شفتالویت سیب زنخد (زنخت) در سبد پشم افتاد مایر، تمام قوافی را «پشم» خوانده است؛ من نیز در بادی امر، به تصور قصد شاعر در تولید ردّالقافیه‌ای سه‌گانه‌، چنین کردم. این نوع بازیِ زبانی، از مهستی یا از کسانی که رباعیاتِ لفظ‌پردازانه، به نام وی نوشته‌اند، بعید نیست. تمام رباعیات در مصراع اول قافیۀ یشم و در مصراع چهارم، قافیۀ پشم دارند. اما نگارنده، در یادداشتی دیگر، به مهستی و معضل ریش! پرداخته و گفته که بسیاری از رباعیات منسوب به مهستی، رباعیاتی است، که «ریش» دارد و انتساب تمامی اینها به مهستی، غلط است؛ زیرا برخی جامعان رباعیات مهستی، هر جا و از هر کسی، رباعی با مضمون ریش دیده‌اند، به نام مهستی ثبت کرده‌اند (رک: مهستی و ریش!) * https://t.center/gahnameyeadabi