📍سپس ایشان چهارچوب فکری خود را بیان میکند و اعتقادات را نیز از فقه جدا نمیکند بلکه معتقد است از توحید تا اخلاق و احکام همگی باید چنین ویژگی داشته باشند: «وَالشَّرْطُ مِنَ اللّهِ- جَلَّ ذِكْرُهُ- فيمَا اسْتَعْبَدَ بِهِ خَلْقَهُ أَنْ يُؤَدُّوا جَمِيعَ فَرَائِضِهِ بِعِلْمٍ وَيَقِينٍ وَبَصِيرَةٍ لِيَكُونَ الْمُؤَدِّي لَهَا مَحْمُوداً عِنْدَ رَبِّهِ، مُسْتَوْجِباً لِثَوَابِهِ وَعَظِيمِ جَزَائِهِ وَالْأَمْرُ فِي الشَّاكِّ- المُؤَدِّي بِغَيْرِ عِلْمٍ وَبَصِيرَة- إِلَى اللّهِ جَلَّ
ذِكْرُهُ، إِنْ شَاءَ تَطَوَّلَ عليْهِ، فَقَبِلَ عَمَلَهُ، وَإِنْ شَاءَ رَدَّ»
📍پس از اینکه کلینی هدف خود را دستیابی به یقین و بصیرت ترسیم می کند چینش کتاب کافی را آغاز می کند.
👌به نظر ما در نحوه چینش روایات کافی، نظم و انسجام خاصی وجود دارد که رسیدن به یقین و بصیرت را هموار می سازد.
📍ایشان در مقدمه عقل و علم را کنار هم می آورد.
📍این نکته مهم است که در نظر ایشان عقل و علم دوگانگی ندارند و اینطور نیست که عقل و علم هرکدام به تنهایی قابل اتکا باشند.
📍ایشان نفرمود من با کتاب عقل کافی را شروع کردم بلکه علم را هم به آن ضمیمه کرده است زیرا فهم کلینی این است که در دستکاه معرفت پایه اساسی عقل است اما عقلی که به تربیت عالم ربانی باشد.
📍دو گانه عقل و علم در تمام کتاب اصول کافی اجرا شده است.
📍در ادامه استاد
سبحانی نحوه پیاده سازی دستگاه معرفتی شیخ کلینی را در دو کتاب نخست اصول کافی نشان دادند.
📍در اصول کافی بعد از کتاب عقل و علم، کتاب التوحید قرار دارد که نخستین باب آن «باب حدوث العالم و اثبات المحدث» است بدین معنا که ابتدا شیخ کلینی به ادله عقلی اثبات صانع میپردازد اما در همین بخش روایتی نقل میکند که انسان برای اثبات صانع نیازمند عالم ربانی است.
📍در کتاب الحجه نیز همین طور است زیرا اولین باب «باب الاضطرار الی الحجة» است که اثبات نیازمندی به حجت از طریق عقل است.
📍ایشان کتاب التوحید که با اثبات عقلی صانع آغاز کرد را با بَابُ الْهِدَايَةِ أَنَّهَا مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خاتمه میدهد.
📍در بحث جبر و اختیار نیز که همچنان از مشکلات دستگاه های فکری مختلف است و بیشتر افراد یا قائل به جبر شده و یا تن به تفویض دادند، شیخ کلینی دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) مبنی بر نفی جبر و تفویض و اثبات امر بین المرین را گزارش کرده و روایتی نقل میکند که در راستای نظام فکری او است.
🔷عَنْ أَبِي عَبْدِ اللّهِ عليه السلام، قَالَ: سُئِلَ عَنِ الْجَبْرِ وَالْقَدَرِ، فَقَالَ: «لَا جَبْرَ وَلَا قَدَرَ، وَلكِنْ مَنْزِلَةٌ بَيْنَهُمَا فِيهَا الْحَقُّ؛ الَّتِي بَيْنَهُمَا لَايَعْلَمُهَا إِلَّا الْعَالِمُ، أَوْ مَنْ عَلَّمَهَا إِيَّاهُ الْعَالِمُ
📍نکته دیگر دقت مرحوم کلینی در چینش ابواب است.
👈برای نمونه پرسشی وجود دارد که چرا مرحوم کلینی بعد از بحث اسماء و صفات خداوند، افعال الهی را با بداء آغاز کرده است؟
🤔✅پاسخ این است که با دقت در روایات معلوم میشود بداء در نگاه روایات تنها محو موجود نیست بلکه به تعبیر امام صادق (علیه السلام) اثبات ما لم یکن نیز میباشد، یعنی هر فعلی که از حق تعالی صادر میشود مصداق بداء است.
📍نمونه دیگر چینش هدفمند ابوابی است که بیان کننده ارتباط فعل خداوند با سرنوشت و خط کمال و انحطاط انسان است.
👌کلینی ابتدا «بَابٌ فِي أنَّهُ لَايَكُونُ شَيْءٌ فِي السَّمَاءِ وَ الْأَرْض الا بسبعة» را آورده که در آن چنین نقل شده است: «لَا يَكُونُ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَ لَا فِي السَّمَاءِ إِلَّا بِهذِهِ الْخِصَالِ السَّبْعِ: بِمَشِيئَةٍ، وَ إِرَادَةٍ، وَ قَدَرٍ، وَ قَضَاءٍ، وَ إِذْنٍ، وَ كِتَابٍ، وَ أَجَلٍ، فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يَقْدِرُ عَلى نَقْضِ وَاحِدَةٍ، فَقَدْ كَفَر»
📍پس از آن به ترتیب: بَابُ الْمَشِيئَةِ وَ الْإِرَادَةِ، بَابُ الِابْتِلَاءِ وَ الِاخْتِبَارِ، بَابُ السَّعَادَةِ وَ الشَّقَاءِ، بَابُ الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ را قرار داده است.
📍بعد از اتمام این ابواب، باب الجبر و القدر و الامر بین الامرین را ذکر میکنند تا معلوم شود که خداوند در باب خیر و شر و سعادت و شقاوت انسان چگونه دخالت دارد؟
#خلاصه_جلسه#جلسه_دهم#ده_شب_در_محضر_الکافی#سبحانی#موسسه_امام_هادی علیه السلام
🔸معاونت پژوهش
🔸🔰 موسسه امام هادی (علیه السلام) 🔰@emamhadi_qom