📌 بازخوانی تحولات جنگ ایران و عراق با نگاهی به نیروهای داوطلب در آمار شهدا نیروی داوطلب بسیج، بیشترین سهم را از تعداد کل شهدای ایران در جنگ دارد. بررسی آمار ماهانه شهدای ایران در جنگ با عراق نشان از وجود نوعی همبستگی مثبت بین تعداد شهدا و سهم نیروهای داوطلب بسیج از آن در ماه‌های عملیات دارد. چنین رابطه‌ای در ماه‌هایی که ایران به عملیات گسترده یا نیمه ‌گسترده دست نزده مشاهده نمی‌شود. به بیان دیگر توان تهاجمی ایران در جنگ، اتکای زیادی به حضور نیروی داوطلب در جبهه‌ها داشته است. تکیه بر نیروهای داوطلب به خاطر سرمایه اجتماعیِ برآمده از انقلاب و انگیزه بالای مردم برای بیرون راندن دشمن متجاوز در سال‌های ابتدایی جنگ امکان‌پذیر بود. اما با طولانی شدن جنگ، پیامدهای تکیه بر نیروی داوطلب، خود را بیشتر نشان داد و ایران در نهایت تحت حملات بی‌سابقه عراق مجبور به پایان جنگ شد. تحلیل آمار ماهانه شهدای داوطلب در جنگ با عراق، کلیدی برای فهم مهم‌ترین تحولات جنگ است. متن کامل واکاوی علیرضا کدیور، محمدجواد شاکر آرانی و صابر خانی درباره جنگ ایران و عراق را در وبسایت مجله دقیقه مطالعه کنید: d-mag.ir/p17311 @dmag_ir