🔐 این روزها که بازار رمزارزها داغ است، خوب است نگاهی به
رمزشناسی و رمزنگاری بیندازیم.
رمزشناسی (cryptology)، که در آن «کریپتو» (= رمز) از ریشۀ یونانی بهمعنی «پنهان» و «مخفی» آمده، دانشی کهن است؛ زیرا از دیرباز در دنیا گرایش به محرمانه کردن پیغامها و فرمانها وجود داشت. کتابهایی مانند
ناسخالرموز و رمز محمودی و
مفتاحالرموز، نوشتۀ محمود مفتاحالمُلک، نویسنده و سیاستمدار عصر قاجار، از مشهورترین آثار به زبان فارسی دربارۀ حروف رمزی و رمزنگاری هستند. پیش از قاجاریه نیز آثاری در این زمینه، بهویژه در پیوند با علوم غریبه و شعر و ادبیات، نوشته شده بود. در عصر عباسی هم به کاتبانی که در کنار انشای بلیغ به رمزنگاری نیز اشراف داشتند و میتوانستند متون رمزی را ترجمه و تفسیر کنند،
«کاتبالسّر» گفته میشد که از مناصب مهم دربارها بود. پس از جنگ جهانی دوم،
رمزشناسی بهصورت نوین و دانشگاهی به ایران آمد و نخستین دورۀ کارشناسی ارشد آن در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.
رمزشناسی و امنیت، دانش میانرشتهایِ علوم الکترونیک، ریاضیات، آمار، رایانه، مخابرات، و فیزیک است و امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات را تأمین میکند.
کارگروه تخصصی واژهگزینی
رمزشناسی از اردیبهشتماه ۱۳۸۹ برای همکاری با فرهنگستان زبان و ادب فارسی شکل گرفت و این همکاری تا به امروز ادامه دارد. استادان متخصص گروه (معرفیشده از سوی انجمن رمز ایران) عبارتاند از خانمها دکتر ترانه اقلیدس و *دکتر مهشید دلاور و آقایان مهندس حبیب رستمی، دکتر هادی شهریار شاهحسینی، دکتر جواد شیخزادگان، و مهندس جواد مهاجری. در اینجا برخی از واژههای مصوب این گروه را میبینیم:
cipher
رمز (سایفر: همان صفر عربی است؛ بهمعنی تهی، نقطه)
cryptography رمزنگاری
ciphony رمزآوا/ رمزآوایی
collision resistance برخوردتابی
steganalysis نهانشکنی
covertext پوشانه
stegotext نهانه
steganography نهاننگاری
binding تَرابَست
bigram (syn.: digraph) دونویسه
heuristic security امنیت یافتاری
* خانم دکتر دلاور بهدلیل مهاجرت اکنون در این کارگروه عضو نیستند.
با استفاده از: کتاب
حروف رمزی در فرهنگ و تمدن ایران (عیسی صفری ممقانی)؛ مقالۀ «رمزنگاری در دورۀ قاجار» (صمد کاوسی رکعتی)؛ مقالۀ «خط معما» (دکتر محسن محمدی فشارکی و مریم شیرانی)؛
فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛
وندنامه؛ فرهنگ جامع پیشوندها و پسوندها، انگلیسی-فارسی (سید محمدرضا طباطبایی).
✍🏻سمانه ملکخانی
گروه واژهگزینی
#رمزشناسی#واژه#معرفی_گروه_تخصصی@cheshmocheragh