🔸ردپای سوء مدیریت در ناترازی صنعت برق 🔺گفت‌وگو با سید هاشم اورعی ✅ناترازی انرژی الکتریکی مسئله‌ای نیست که یک‌شبه ایجاد شده باشد، بلکه حاصل چند دهه بی‌برنامگی و بی‌توجهی و ضعف مدیریت است. اگر وضعیت فعلی برقمان را در نظر بگیریم، ۹۳ هزار مگاوات ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های ماست. در تابستان سال جاری در اوج مصرف، تقریباً ۶۳ هزار مگاوات توانستیم تحویل شبکه بدهیم؛ یعنی تقریباً بیش از یک‌سوم از ظرفیت نیروگاهی ما در عمل میوه نمی‌دهد؛ البته این زیاد غیرعادی نیست. منظورم این است که نباید صفر باشد، ولی متأسفانه مشکلات مملکت ما زیاد است و دلایل عدیده دارد. ریشه ناترازی ما این است که در سال‌های متمادی و متوالی نرخ رشد تقاضای برق بیشتر از نرخ رشد تولید بوده است. آمار می‌گوید در سال‌های گذشته، متوسط رشد تقاضای ما حداقل حدود ۶ درصد بوده است، آن هم در شرایطی که رشد اقتصادی ما قابل توجه نیست. سال گذشته رشد تولید ما ۷/۱ بود؛ یعنی رشد تولید ما کمتر از یک‌سوم رشد تقاضا بوده است. وقتی که تقاضای شما بیشتر از تولید شما باشد فقط صحبت سر این است که کی به ناترازی می‌رسیم. ✅ما یک معاونتی در وزارت نیرو تحت عنوان معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی داریم. حداقل کارش این است که باید این‌ها را به مسئولان، دولت، مجلس و حتی به مردم گزارش می‌دادند که آقا داریم به این طرف می‌رویم. نگفتن این به نظرم بی‌صداقتی است. این ناترازی به دو علت اتفاق افتاده است. در وهله اول ظرفیت تولید را به اندازه تقاضا افزایش ندادیم؛ و بعد هر سال عمر تجهیزات ما بیشتر و بیشتر شده است. ۳ درصد نیروگاه‌های کشور عمری بالای ۴۰ سال دارند و ۱۵ درصد آن‌ها عمری بین ۳۰ تا ۴۰ سال دارند؛ یعنی عمر ۱۸ درصد از ظرفیت تولید ما (نزدیک یک‌پنجم کل ظرفیت تولید) بالای سی سال است. تکنولوژی سی چهل سال پیش آن هم با نگهداری نامناسب ما با تکنولوژی روز اصلاً قابل مقایسه نیست. ما نیروگاه‌هایی داریم که راندمان آن‌ها ۲۰ درصد است، ولی هنوز دارند کار می‌کنند، چون در قسمت تولید سرمایه‌گذاری نکردیم. در قسمت انتقال تا ده سال پیش خیال ما از بابت انتقال راحت بود. الآن مسئولان برق می‌گویند ما در انتقال برق هم محدودیت داریم. در قسمت توزیع هم که بدتر از همه جاست. می‌گویند ۱۲ درصد تلفات توزیع داریم، ولی من معتقدم چیزی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است. بعضی استان‌ها مثل خوزستان هم بالای ۲۰ درصد است، ولی اگر بخواهم عدد واقعی بدهم، حول و حوش ۱۸ درصد است؛ به‌عبارت دیگر وضعیت برق امروز کشور ماحصل حداقل دو دهه بی‌توجهی و ضعف مدیریت است. ✅در سال ۱۳۶۴، ۳۵ درصد از کل برق کشور از گاز بوده است. این رقم در سال ۱۴۰۱ به ۸۶ درصد رسیده است. اگر به آمار دنیا نگاه کنیم، می‌بینیم مثلاً آن زمان ۲۳ درصد بوده است و حالا ۳۰ درصد شده است؛ یعنی ما بدون اینکه کوچک‌ترین عقلانیتی به خرج بدهیم آمدیم تمام تخم‌مرغ‌های برقمان را در سبد گاز گذاشتیم. من معتقدم در حال حاضر آمار حدود ۹۰ درصد است. به‌عبارت دیگر آمدیم در سبدی تخم‌مرغ گذاشتیم که حالا فهمیدیم سبد سوراخ است و تخم‌مرغ افتاده و شکسته است. چرا؟ چون الآن گاز نداریم. این هم از امنیت انرژی ما. اگر به برق‌آبی نگاه کنیم می‌بینیم در سال ۱۳۶۴ مثلاً حدود ۲۵ درصد از برقمان را از برق‌آبی‌ها می‌گرفتیم، الآن به ۹ درصد رسیده است، چون آب آن را نداریم. پشت سدهای ما چیزی نیست، اصلاً انگار که رها بوده است. بدتر از آن، این است که الآن هم داریم همان کار را می‌کنیم. الآن معاونت برق وزارت نیرو و توانیر تمام همّ و غمّشان این است که در تابستان برای زمان پیک چه کار بکنند. امروز هم هیچ‌کس به فکر پنج سال دیگر نیست. ما باید قبول کنیم این است که راه‌حل مشکل ناترازی برق نه در کوتاه‌مدت ممکن است و نه بدون درد. ✅اقتصاد برق نه‌تنها یکی از عوامل است، بلکه مهم‌ترین عامل است. مشکل اینجاست که دولت محترم ما (نه‌تنها این دولت) سال‌هاست برق را از یک کالای تجاری به یک ابزار سیاسی تبدیل کرده است، درصورتی‌که اصلاً برق هم مثل سیب‌زمینی است، مثل بقیه کالاهای دیگر است. دولت یک زمانی برای اینکه محبوبیت بخرد، برای جلوگیری از عدم مشروعیت، از افزایش و واقعی شدن قیمت برق جلوگیری می‌کرد. مادامی که قیمت برق این‌طور باشد، اصلاحی در کار نخواهد بود. عددها خیلی پایین است. اصلاً محال است چیزی به نام بهینه‌سازی پا بگیرد. وقتی بهینه‌سازی مطرح می‌شود و معنی پیدا می‌کند که کالایی که بخواهید بهینه مصرف کنید ارزش داشته باشد. مادامی که قبض برق خانه من ماهی ۵۰ هزار تومان است اصلاً اهمیتی به برق نمی‌دهم. لامپ خانه‌ام روشن است، بگذار باشد، چه اشکالی دارد، ۵۰ هزار تومان پولی نیست. منبع: چشم‌انداز ایران شماره ۱۴۸ برای مطالعه متن کامل مقاله به آدرس https://B2n.ir/t7268p مراجعه کنید. @cheshmandaz_iran