بسم الله
روز آماده کردن اسبها
#خطبه_28 :
إِنَّ الْيَوْمَ الْمِضْمَارُ وَ غَداً السِّبَاقُ وَ السَّبْقَةُ الْجَنَّةُ وَ الْغَايَةُ النَّارُ.
امروز روز آماده کردن اسبها است و فردا روز مسابقه. پاداش (برنده این مسابقه) بهشت است و پایان کار (بازنده آن) دوزخ میباشد.
نکات زیبایی شناختی:
۱. المضمار در لغت به معنای زمانی است که برای لاغری اسب تعیین میکنند تا اسب برای مسابقه ورزیده شود. ( شرح ابن میثم ج۲ ص ۴۱ ). بنابراین کلمه الیوم که به معنای دنیا است تشبیه به مضمار شده و ادات و وجه شبه حذف شده است (تشبیه بلیغ).
ریاضتها و سختیهای این عالم هم زودگذر و موقتی است و هم نویدبخش یک پیروزی شیرین.
در پشت پرده این تشبیه لااقل دو تشبیه دیگر نهفته است:
(تجزیه و مقارنه)
الف. تشبیه انسان به اسبی که در حال آماده شدن برای مسابقه است.
ب. تشبیه سختیهای دنیا به ریاضتهایی که اسب برای پیروزی متحمل میشود.
۲. سه تشبیه دیگر هم در ادامه مطرح میشود. تشبیه آخرت به مسابقه، تشبیه جوایز مسابقه به بهشت و تشبیه فرجام بدِ بازندگان به آتش.
۳. مرحوم رضی در ذیل این خطبه به یک زیبایی خاصی در این کلام اشاره میکنند که نتیجه دقت در انتخاب لغات حضرت است:
در اين عبارت با وجود فخامت در لفظ و عظمت قدر در معنا و صدق تمثيل و تشبيه حقيقى، رازى شگرف و معنایی لطیف نهفته است و آن معنای لطیف اين عبارت است:
«السبقة الجنة و الغاية النّار»
در اينجا، ميان دو لفظ «السبقة و الغاية» تفاوت در معنا وجود دارد.
نفرمود: «السبقة النار» اما فرمود: «السبقة الجنة». زيرا مسابقه و پيشى گرفتن بر يكديگر در امور محبوب و هدفهاى مطلوب است و اين محبوبيت و مطلوبيت، صفت بهشت است و اين گونه معانى در مورد دوزخ (كه از آن به خدا پناه مىبريم) وجود ندارد.
فرمود: «الغاية النّار». زيرا غايت گاهی براى كسى است كه منتهی شدن سيرش به آنجا، مسرور كننده نمیباشد و گاه مسرور كننده میباشد.
در اين گونه مواقع، «مصير» و «مآل» به كار مىبرند.
خداى تعالى مىفرمايد: «قل تمتعوا فإن مصیرکم الی النار»
یک سوال:
آنچه که بیشتر با اذهان مأنوس بود وجود مسابقه در همین دنیا بود. مثلاً در قرآن میخوانیم:
و سابقوا الی مغفرة من ربکم.
امر به سبقت گرفتن به اسباب مغفرت در این دنیا و زمین مسابقه همین دنیا میباشد.
اما طبق این بیان
نهجالبلاغه زمین مسابقه در آخرت است نه در دنیا. علت این تغییر بیان چیست؟
┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄
✍محمد سرافراز، حوزه علمیه قم
#بازیباییهای_نهج، شماره 59
https://telegram.me/banahjolbalagheمحمد عشایری