روشنفکران، بی اعتنا به حبس و زنجیر و تازیانه و اعدام از پا نمی نشستند. #قاجار #کتاب_مرجع #ایرانشناسی #پژوهشگاه_ایرانشناسی پس از سپهسالار، اندیشه آزادی و گسستن زنجیرهای استبداد، برای مردم روشنفکر ایران دیگر يک رویا نبود بلکه يک خواست عمومی و يک جبر تاریخی بود. چنان بود که روشنفکران، بی اعتنا به حبس و زنجیر و تازیانه و اعدام از پا نمی نشستند. مستشارالدوله کتاب «يک كلمه» می نوشت وصريحاً اعلام می کرد که دوای تمام دردهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ایران يک كلمه «قانون» است و ملکم هم در لندن، روزنامه قانون می نوشت. شواهدی در دست است که حتی ناصرالدین شاه هم این ضرورت را دریافته بود و قصد داشت که پس از جشنهای پنجاهمین سال به اصلاحاتی در کار اداره کشور دست بزند. اما عمرش وفا نکرد.(نگاهی به حوادث سالهای ۱۳۲۲ _ ۱۳۲۴ اشاراتی گذرا به وقایع مشروطیت. ص ۱۵) مأخذ: سپهر، عبدالحسین خان.  یادداشتهای ملک المورخین و مرآت الوقایع مظفری. با تصحیحات و توضیحات و مقدمه های:دکتر عبدالحسین نوائی. انتشارات زرین. پاییز ۱۳۶۸ @atorabanorg