↩️ نقدی بر گزینش شهریورگان به عنوان روز پدر و پیشنهاد دیگان به جای آن

💠 پرسش یکی از هموندان گرامی:
درود. چرا جشن شهریورگان نامناسب ترین گزینه هست؟
شهریور امشاسپند نماد پدرانگی و شهریاری خانواده میتونه تلقی بشه.

💠 پاسخ برگه‌ی «اَشِمْ وُهو»:
با درود و مهر. شهریور از دید واژگانی به چَم (معنی) "شهریاری آرزوشده" است. از پیوند این مفهوم با امر شهریاری در بنمایه‌های کهن ایرانی-زرتشتی به‌گستردگی سخن رفته است. اما تا جایی که این تن به بررسی بنمایه‌های گوناگون پرداخته ام، در هیچ کجا سخنی از پیوند داشتن آن با پدرانگی نرفته است. اینکه ما امروز آزاد هستیم تا برداشت‌های خود از این مفهوم را بر پایه‌ی خردورزی گسترش دهیم، کاملا نیک و درست است. با این همه، ما جشن دیگان را در گاهشماری خود داریم که در پیوند با اهورامزداست و از گاتها و دیگر پاره‌های اوستا گرفته تا دینکرد و بندهش به پدرانگی اهورامزدا اشاره کرده اند. پس روشن است که جشن شهریورگان در سنجش با جشن دیگان به عنوان روز پدر، بسیار دورازذهن است‌. به‌ویژه آنکه ما می‌دانیم در فرهنگ زرتشتی، این جشن سپندارمذگان است که به عنوان روز زن و مادر شناخته می‌شود و همواره در بنمایه‌های زرتشتی از سپندارمذ در جایگاه مادر مردمان و از اهورامزدا در جایگاه پدر مردمان یاد شده است. بر این پایه، اگر بخواهیم از روش کهن مغانه برای برگزیدن روز پدر بهره گیریم، برترین گزینه جشن دیگان است. شاید اگر این گواه‌ها را برای برگزیدن دیگان نمی‌داشتیم، شهریورگان درخورترین گزینه در میان جشن‌های ایرانی-زرتشتی می‌بود. گذشته از این، جشن شهریورگان در سنجش با بزرگداشت کورش بزرگ و زادروز رضاشاه بزرگ نیز به عنوان روز پدر، دورازذهن‌تر است. چرا که بر پایه‌ی گواه‌های تاریخی از تاریخ‌نگاران یونان باستان چون گزنفون و هرودوت می‌دانیم که ایرانیان در روزگار هخامنشی کورش بزرگ را "پدر" می‌خوانده اند. از رضاشاه نیز در تاریخ معاصر با نام "پدر ایران نوین" یاد می‌شود و اصولا در آوام (دوره‌ی) پادشاهی پهلوی، زادروز او روز پدر دانسته می‌شده است. با این همه، ما چنین گواه‌های تاریخی را درباره‌ی شهریورگان و شهریور امشاسپند نداریم. اما جشن دیگان به چرایی پشتوانه‌ی دیرینه‌ی فلسفی و فرهنگی‌اش در یزدان‌شناسیِ مغانِ گرانمایه‌ی ایرانِ باستان، دست‌کم به باور بنده، استوارترین و شایسته‌ترین فراخور برای گزینش به عنوان روز پدر است. به هر روی، تا هنگامی که بستر برای ثبت یک فراخور ملی برای روز پدر در گاهشمار رسمی کشور فراهم شود، مهم آنست که برای هر ایرانی ایواز (صرفا) به فرهنگ متجاوز اسلامی (زادروز علی ابن ابی‌طالب) نه گفته شود و یکی از فراخورهای میهنی جایگزین آن گردد؛ حال چه شهریورگان، چه دیگان و چه گزینه‌های نیک و ایرانشهری دیگر.

✍ بهدین تیرداد نیک اندیش

🔥 @AshemVohu2581 🔥