↩️ آزادی؛ آرمانی‌کننده‌ی جهان آشفته یا آشفته‌کننده‌ی جهان آرمانی؟ 💠 در روزگاران گذشته، جهانبینی‌های خداباور می‌کوشیده اند تا معنای زندگی انسان را به زبان استوره‌ای در لابه‌لای نخستین رویدادهای آفرینش بازگو کنند. چرا که در یک جهانبینی خداباور، معنای زندگی انسان در گرو پاسخ این پرسش است که: چرا خدا ما را آفریده است؟ از همین روست که پاسخ کیش‌های کهن به بنیادین‌ترین پُرسِمان‌های (مسائل) فلسفی را معمولا می‌توان در روایت آنها از استوره‌ی آفرینش یافت. یکی از این پرسمان‌ها، پرسمان آزادی است. 💠 آزادی به زبان ساده یعنی داشتن توانایی گزینش از میان راه‌های گوناگونی که پیش روی ماست. پس آزادی با گزینش کردن گرهی ناگسستنی خورده است. بر پایه‌ی قرآن، در روایتی که اسلام از نخستین رویدادهای استوره‌ای آفرینش به دست می‌دهد، ما دست‌کم دوبار با گزینش‌هایی از سوی شخصیت‌های استوره‌ای روبرو ایم. 💠 نخستین گزینش از نگاه اسلام هنگامی رخ می‌دهد که الله از همه‌ی فرشتگانش می‌خواهد بسوی آدم سجده کنند. این رویداد در قرآن این گونه روایت می‌شود: «در حقیقت، شما را آفریدیم، سپس به صورتگری شما پرداختیم؛ آنگاه به فرشتگان گفتیم: "به آدم سجده کنید"، پس همه سجده کردند جز ابلیس که از سجده‌کنندگان نبود.» (سوره‌ی اعراف؛ آیه‌ی 11) پس از این رویداد، الله شیطان را از نزد خود می‌راند و شیطان نیز از الله مهلت می‌خواهد تا به گمراه‌سازی انسان‌ها بپردازد. الله هم به او مهلت می‌دهد تا چنین کند و می‌گوید: «همانا هر که از آنان از تو پیروی کند، جهنم را از همه‌ی شما پر خواهم کرد.» (سوره‌ی اعراف؛ آیه‌ی 18) 💠 شیطان پس از آنکه برای گمراه‌سازی مردم مهلت می‌گیرد، کوشش خود را برای آنچه پیمان بسته بود انجام دهد، می‌آغازد. الله هم به آدم و حوا فرمان می‌دهد تا در باغی به نام "جنت" زندگی کنند و به آنها می‌گوید که می‌توانید از میوه‌ی همه‌ی درختان این باغ بخورید مگر میوه‌ی درخت ممنوعه. اینجاست که شیطان بستر را فراهم می‌بیند و آن دو را به نافرمانی فرامی‌خواند. در همین هنگام است که در روایت اسلامی آفرینش، دومین گزینش رخ می‌دهد: «پس آن دو را با فريب به سقوط كشانيد؛ پس چون آن دو از ميوه‌‌ی درخت چشيدند، برهنگى‌هايشان بر آنان آشكار شد.» (سوره‌ی اعراف؛ آیه‌ی 22) در این هنگام است که الله دهان به سرزنش آدم و حوا گشوده و آنها را از جنت -که همان بهشت ابراهیمی‌ست- به زمین می‌راند. 💠 اکنون بیایید نقد موبدان فرزانه بر این روایت استوره‌ای را بخوانید: «کیش آنها از آن آگاهی می‌دهد که ایزد (در اینجا: الله) در آغاز آفرینش، فرشتگان را واداشت تا به مردم نماز برند. فرشته‌ای که از آن فرمان پیروی نکرد، به اهریمن و دیو و دُروج دگرگون شد. آن ایزد با آزاد گذاشتن آن فرشته‌ی اهریمن‌شده (شیطان)، جهان را آشفته کرد. اما ما مزداییان بر آنیم که ایزد (در اینجا: اهورامزدا) آزادی را پیش از آفریدن گیتی به مردم داد و نیز در ذاتشان نیروی دانش را آفرید تا با آن آزادانه نیایش و پرستش ایزد را کنند.» (دینکرد سوم؛ کرده‌ی 241) 💠 نقد درستی که در اینجا انجام شده است، آنست که آزادی در روایت اسلامی آفرینش، سرچشمه‌ی همه‌ی آشفتگی‌ها شناخته شده است. این در حالی‌ست که در دین مَزدَیَسنا، اهورامزدا از آن رو مردم را آزادکام می‌آفریند که با شکست دادن اهریمن، به آشفتگی‌های جهان پایان دهند. به دیگر سخن، اهورامزدا که اصل نیکی‌ست و اهریمن که اصل بدی‌ست، هر دو از پیش بوده اند. از این رو، آزادی در گوهر مردمان نهاده می‌شود تا از آن برای شکست دادن اهریمن بهره گیرند و بدین سان، شرایطِ از پیش موجود را به شرایط آرمانی تبدیل کنند. 💠 نگرش اسلامی اما داستان را کاملا وارونه کرده و می‌گوید همه چیز تا هنگامی که فرشتگان از الله فرمان‌برداری می‌کردند، آرمانی بوده است؛ اما درست هنگامی که نخستین گزینش از سوی شیطان انجام می‌شود، یک فرشته به دیو تغییر ماهیت می‌دهد. همین رویداد برای آدم و حوا نیز رخ می‌دهد و به محض آنکه فرمانبرداری کورکورانه را کنار نهاده و نخستین گزینش را انجام می‌دهند، از بهشت به زمین تبعید می‌شوند. 💠 در پایان باید گفت به وارون دین زرتشتی که آزادی را عامل آرمانی ساختن جهان آشفته و برپایی بهشت در گیتی می‌بیند، اسلام اما آن را به عنوان عامل آشفته‌کننده‌ی جهان آرمانی و مسبب پرکردن جهنم از مردمان می‌شناسد. روشن است از کیشی که بر پایه‌ی آیه‌ی 56 سوره‌ی ذاریات، هدف آفرینش انسان را بردگی (عبادت) می‌داند، چشمداشت دیگری نمی‌توان داشت. حال اگر کسی بپرسد چرا اسلام در درازای تاریخ همواره پایمال‌کننده‌ی آزادی مردمان بوده است، باید گفت: از کوزه همان برون تراود که در اوست! ✍ بهدین تیرداد نیک اندیش 🔥 @AshemVohu2581 🔥