#هیدروپلیتیک ایران و واردات آب به کشور
بخش
#اول@WaterDiplomacyکشور ایران با داشتن حداقل 15 همسایه، بیشترین تعداد همسایه را پس از کشورهای روسیه و چین در دنیا دارا میباشد که با تمام همسایههای خود نیز مرز مشترک آبی دارد (عکس ذیل). حدود 22 درصد از مرزهای کشور به وسیله 26 رودخانه کوچک و بزرگ مرزبندی شده است. شرایط اقلیمی خشک و بحران آب در این منطقه، صلح و امنیت پایدار را به شدت تهدید مینماید. با توجه به نیاز آبی شدید منطقه، پیشبینی میگردد که بحران آب، عاملی مهم در
#تنش ها و تضادهای آتی خواهد بود.
علاوه بر تعدد همسایگان و داشتن مرز آبی با تمام این همسایگان و قرارگیری در منطقه خشک و نیمه خشک دنیا، همسایگی با
#عراق و
#افغانستان که سال هاست در شرایط جنگ و ناامنی به سر می برند و به شدت به
#رودخانه های_مرزی و بین المللی خود وابسته هستند نیز بر اهمیت مسأله افزوده و شرایط مرزی ایران را از منظر
هیدروپولیتیک و مدیریت رودخانه های مرزی، بحرانیتر کرده است. علاوه بر این، موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک ایران و قرار گرفتن در بین ذخایر انرژی خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر بر اهمیت مسائل هیدروپلیتیک ایران افزوده است.
در کنار موارد اشاره شده، موقعیت متفاوت
#هیدروپلیتیک ایران در شرق و غرب کشور نیز باعث پیچیدگی بیشتر این مسأله شده است. برخلاف رودخانههای شرق کشور، که در اکثر آنها ایران در پائین دست رودخانه قرار دارد، در
#رودخانههای_مرزی غرب کشور، ایران در بالادست رودخانه ها قرار گرفته است. این بدان معناست که ایران هر گونه ادعایی از کشورهای بالادست خود در شرق کشور داشته باشد، باید به بخش زیادی از آن ها در غرب کشور به عنوان کشور بالادست عمل نماید.
قرار گرفتن ایران بین دو حوضه بسیار پرتنش
هیدروپولیتیک آمودریا-سیردریا از یک سو و دجله-فرات از سوی دیگر و همچنین تنش های سیاسی و بحران های ژئوپولیتیک در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه)، پیچیدگی های
#هیدروپولیتیک ایران را تشدید کرده است. برخی محققان معتقدند که هیچ نقطه ای از دنیا به اندازه آسیای مرکزی (شامل حوضه های آبریز
#آمودریا و
#سیردریا) مستعد درگیری و تنش بر سر منابع مشترک نیست. در این حوضه، رودخانه آمودریا یکی از پرتنش ترین رودخانه های بین المللی دنیاست که بین کشورهای تاجیکستان، افغانستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ایران و ازبکستان مشترک است. بیش از 77 درصد از کل جریان آب حوضه آبریز دریای آرال توسط کشورهای تاجیکستان و قرقیزستان تأمین می شود. این در حالی است که این دو کشور تنها حدود 15 درصد و کشورهای ازبکستان و ترکمنستان حدود 71 درصد از این آب را استفاده می نمایند. به دلیل قدرت سیاسی ازبکستان در منطقه و وابستگی صد در صد ترکمنستان به آب هایی که از خارج از این کشور سرچمشه می گیرند، بیشترین تنش های موجود در این حوضه بین کشورهای ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان بر سر نحوه استفاده از این منابع آبی مشترک می باشد. از این رو، در این حوضه تنش ها و اختلافات شدیدی بین کشورهای ساحلی بر سر استفاده از منابع آب مشترک وجود دارد.
حوضه
#دجله و
#فرات نیز به دلیل تنش های سیاسی و قومی پتانسیل بالایی برای تنش و درگیری بر سر منابع آبی مشترک دارد. تنش بین عراق و سوریه در سال 1975 در بهرهبرداری سوریه از سد الثوره و کاهش دبی رودخانه فرات تا مرز یک جنگ تمام عیار پیش رفت و عراق، سوریه را تهدید به بمباران سد الثوره کرد. این اختلاف باعث شد که دو کشور نیروهای خود را در مرزها مستقر نمایند. علاوه براین، نوری مالکی، نخست وزیر عراق در اوایل سال 2012 هشدار داد که در صورت عدم انجام اقدامی سریع برای رفع کمبود منابع آب، ممکن است کشورهای عرب بر سر این موضوع به جنگ با یکدیگر کشیده شوند. درنظر گرفتن مجموعه عوامل ذکر شده فوق بیانگر آن است که ایران یکی از خاص ترین نقاط دنیا از منظر
#هیدروپولیتیک می باشد که نیازمند مطالعات عمیق و جدی در این زمینه است که متأسفانه در کشور مورد توجه کافی قرار نگرفته است.
پایان بخش
#اول@WaterDiplomacy