"بررسی نگاه های متفاوت به پتانسیل های سیاسی و دیپلماتیک منابع آبی مشترک:
جنگ آب، از واقعیت تا توهم"
بخش
#دوم@WaterDiplomacyهرچند که شواهد مختلفی از درگیری ها و
تنش های سیاسی ناشی از بهره برداری از
#رودخانه های مشترک
#مرزی وجود دارد که در برخی موارد نیز به درگیری نظامی منجر شده است، ولی بسیاری از محققان معتقدند و بر این عقیده اصرار دارند که
تنش های آبی به ندرت باعث ایجاد جنگ و خشونت در قرن حاضر شده است. آن ها معتقدند که بیشتر روابط بین المللی مرتبط با آب، مشارکتی هستند و آب می تواند به عنوان یک ابزار و یا به صورت یک هدف مشترک برای مشارکت بین دولت ها عمل نماید. به عقیده آن ها
#جنگ_آب، اغراقی است که توسط طرفداران محیط زیست برای توجه سردمداران سیاسی به اهمیت مسائل آبی و محیط زیستی ایجاد شده است. برای نمونه از کل وقایع بین المللی مربوط به آب از سال 1948 تا 2005، تنها 28 درصد آن
تنش زا بوده است.
مطالعات و بررسی های صورت گرفته در خصوص اتفاقات رخ داده در خصوص منابع آبی مشترک در پنجاه سال اخیر نیز نشان می دهد که 1831 اتفاق (مشارکت و تضاد) بر سر آب در جهان رخ داده است که 1228 مورد آن مربوط به مشارکت و همکاری بین کشورها بوده و تنها 507 مورد آن مربوط به اتفاقات
تنش محور بوده است. به طور کلی اکثر محققان بر این باورند که منابع مشترک آبی نه تنها می تواند تضاد و
تنش های بین دو کشور را کاهش دهد، بلکه به عنوان یک تسهیل گر در بهبود روابط و افزایش سطح مشارکت و همکاری های دولت ها در زمینه های مختلف اقتصادی و سیاسی نیز عمل نماید.
برخلاف نظر محققان که آب را یک ابزار
#مشارکت و نه یک ابزار ت#ضاد می دانند، سردمداران سیاسی دنیا نظرات متفاوتی در این زمینه داشته اند. انور سادات رئیس جمهور
#مصر در سال 1979 اعلام نمود که ”تنها حالتی که می تواند مصر را مجدد درگیر جنگ کند آب است“.
#پطروس_غالی دبیر کل سابق سازمان ملل نیز در سال 1985 هشدار داد که ”جنگ بعد در
#خاورمیانه بر سر آب خواهد بود نه سیاست“. اسماعیل سراج الدین معاون رئیس کل بانک جهانی در سال 1995 اعلام نمود: ”در حالی که بسیاری از جنگ ها در قرن حاضر بر سر نفت بوده است، جنگ های قرن آینده بر سر آب خواهد بود“.
#کوفی_عنان دبیر کل سابق سازمان ملل نیز در مارس 2001 عنوان نمود که: ”رقابت شدید بر سر منابع آب ممکن است عاملی برای درگیری و جنگ در آینده گردد“. هر چند که بلافاصله پس از آن در سال 2002 نظر خود را در این رابطه اصلاح کرد و از نقش آب به عنوان عاملی موثر در بهبود همکاری های بین المللی یاد کرد و همگان را به مشارکت و همکاری در مدیریت منابع آب فراخواند. بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل نیز در سال 2009 اعلام نمود که بحران دارفور به دلیل بحران اکولوژیکی و در درجه نخست بحران آب آغاز و فراگیر شد و درگیری های شدید را در سطح بین المللی به وجود آورد.
علاوه براین، امیر "حسن بن طلال" برادر ملک حسین، پادشاه سابق اردن و عموی عبدا... دوم، شاه کنونی این کشور هشدار داد که جنگ بر سر آب و انرژی می تواند خون بارتر از بهار عربی در منطقه باشد. نوری مالکی، نخست وزیر سابق عراق هم در اوایل سال 2012 هشدار داد که در صورت عدم انجام اقدامی سریع برای رفع کمبود منابع آب، ممکن است کشورهای عربی بر سر این موضوع به جنگ با یکدیگر کشیده شوند.
به طور کلی، منابع آبی اگر چه ممکن است علت اصلی# جنگ و
تنش های شدید بین دولت ها و ملت ها درنظر گرفته نشود، ولی ممکن است یکی از عوامل ایجاد جنگ ها و تضاد بین دولت ها باشد. به بیان دیگر، ادعای عدم وجود جنگ بر سر آب، به معنای عدم تضاد بر سر مسائل آبی مشترک نیست. از طرفی این مسئله به معنای حتمی بودن وقوع جنگ آب در قرن حاضر نخواهد بود. منابع آب به خصوص منابع آبی مشترک می توانند عامل
#مشارکت و
#همکاری بین کشورها و یا عامل ایجاد
#درگیری و
#تنش بین آن ها باشند که این مسئله به ساختارهای مدیریتی و بهره برداری از این منابع بستگی دارد.
آنچه که منابع آب مشترک را به عاملی برای بحران و
تنش بین کشورها تبدیل کرده است عدم وجود ساختار مدیریتی مناسب در بهره برداری مشترک و
#حکمرانی بد آن بوده است. لذا
#جنگ_آب، نه به آن قطعیتی است که سیاستمداران پیش بینی کرده اند و نه به آن صورتی است که محققان آن را انکار کرده اند، بلکه ترکیبی از این دو احتمال است که وقوع یا عدم وقوع آن به طور کامل به رویکرد کشورها در ایجاد یک ساختار مناسب
#حکمرانی برای بهره برداری مشترک از منابع آبی بستگی دارد.
پایان بخش
#دوم http://goo.gl/n6OI8V#حجت_میان_آبادی@WaterDiplomacy