#آدورنو (1396: 127) در کتاب مسائل فلسفۀ اخلاق معتقد است:
«در زندگیِ بد زندگیِ خوب ممکن نیست».زندگی بد به معنای زندگی تحت انقیاد است. امّا آدورنو زندگی خوب را تعریف نمیکند زیرا در نظر وی هر گونه تعریف پوزیتیو و ایجابی به نوعی افتادن در دام ایدئولوژی و
فاشیسم است. تعریف ایجابی با تعیین مسیر و سلب آزادی همراه است.
آدورنو بر آن است هر چند ما نباید زندگی خوب را تعریف کنیم ولی باید هر شکل از زندگی بد را نقد کنیم. بنابراین در اینجا نیز به دیالکتیک منفی پایبند میماند. یعنی به جای آنکه در دل تضادها سعی کنیم امر ایجابی و مثبت بیرون بکشیم امر منفی را نشان دهیم و آن را به نقادی بکشیم یعنی آنچه زندگی(اخلاق) را به انقیاد میکشد را نقد کنیم.
چنانچه ذکر شد زندگی بد به زندگیای گفته میشود که تحت انقیاد است. زندگی تحت انقیاد نیز از انسانها برده و احمق میسازد. انقیاد دارای اشکال مختلف است که از جمله آن سلطه، استثمار، ستم و تبعیض است.
نزد آدورنو، زندگی خوب، زندگیای است که از مجرای کنش سیاسی که سامان کل امور را جابهجا میکند ممکن میشود. زیستن در زندگی خوب تنها در شرایطی است که سیاست علیه زندگیِ در انقیاد (زندگی بد) قرار میگیرد.
«
زندگی خوب در روزگار ما عبارتست از مقاومت در برابر شکلها و قالبهای زندگی بد، که دستشان پیش پیشروترین اذهان رو شد و به دقت موشکافی شده است» (آدورنو، 1396: 268).
بنابراین زندگی خوب همان
#مقاومت در برابر
#انقیاد است و این مقاومت کنش سیاسی است اما کنش سیاسی که جمعی است و تنها در سطح فردی باقی نخواهد ماند. جامعۀ رها شده از انقیاد است که میتوان در آن خوب زیست و اخلاقی زندگی کرد. آدورنو در پایان کتاب مسائل فلسفۀ اخلاق ذکر میکند که «هر آنچه امروز میتوان نام اخلاق بر آن نهاد در پرسش سازمان اجتماعی ادغام شود حتی میتوان گفت که خواست زندگی خوب همانا خواست شکل درست سیاست است» (آدورنو، 1396: 276).
شکل درست سیاست از نظر آدورنو نیز زندگی رها یافته از انقیاد است.
#فاشیسم در نزد وی مصداق شکل نادرست سیاست است.
فاشیسم بهجای تعریف زندگی بد و مصادیق آن، زندگی خوب را تعریف میکند و به انقیاد دامن میزند. مقاومت (کنش سیاسی) در برابر آن به کمترین حد خود میرسد. شکل نادرست سیاست، در یکی از ابعاد (یا همۀ ابعاد) سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و ... اشکال انقیاد را تقویت میکند و با زندگی بد و بیاخلاقی همراه است.
✍ د.سردار فتوحی
📔بخش کوتاهی از پایاننامه کارشناسی ارشد فلسفهام با عنوان: "اخلاق در
فاشیسم: از منظر متفکران مکتب فرانکفورت"
@fotuhi98👥 تلگرام علوم اجتماعی، مسائلروز
👥.
👉 @SOCIAL_SCIENCE 👉🏿 @SOCIAL_SCIENCE.
🆔 Instagram:
@Social.Sciences1