🔴چه چیزی
#فاجعه_هلبجه را امکانپذیر ساخت؟
✍محمد حقمرادی
#بمباران_شیمیایی_هلبجه یکی از اقدامات متعدد و
فاجعه آمیزی است که علیه کوردها در یک قرن اخیر به وقوع پیوسته است و بر ذهن و زبان او زخمی ماندگار برجای نهاده است و همانند همه آن فجایع، به هیچ وجه، صفاتی مانند وحشیانه، خشونت آمیز، دهشتناک، جنایتکارانه و غیرانسانی نمیتواند، آنها را معنا و بازنمایی کنند. از سوی دیگر، هیچ زبانی اعم از فلسفی، علمی و زیباییشناختی توان روایت و تفسیر آن را ندارد. در این نوشتار، من نیز به این مسئله نخواهم پرداخت و تنها از این منظر که چه چیزی میتواند این فجایع را ممکن سازد اشارهای خواهم کرد. نگاه سیاسی میتواند، تحلیل مناسبی از شرایط سیاسی این رخداد، مانند فضای جنگ ایران و عراق، روابط احزاب سیاسی کورد با ایران و فضای بینالمللی ارائه دهند؛ اما آنچه کمتر بدان پرداخته شده است، سیستم اندیشگی، نظام ایدئولوژیک و به تعبیر
#فوکو، عقلانیتی است که این
فاجعه و انفال و کشتارهای دیگر را امکانپذیر ساخته است. برخلاف عموم نوشتههایی که در این باره، تقریر شده است؛
فاجعه هلبجه، انفال، قتل عام درسیم، کشتار دره زیلان، مکتوم خواندن کوردها در سوریه (شهروندزدایی و انسانزدایی از آنها) و
فاجعه شنگال را نباید ناشی از خوی ستمگرانه حاکم، رژیم دیکتاتوری و حاکمیت نظام سیاسی استبدادی و کنش غیرعقلانی و غیرانسانی عاملان آنها دانست و بر این اساس، از منظر اخلاقی، آن را غیرانسانی و وحشیانه قلمداد کرد و یا از منظر فلسفه سیاسی، آن را نادرست و غیرعقلانی به شمار آورد؛ بلکه اساساً این فجایع ناشی از عقلانیت حاکم بر آن نظام است و نه کنش غیرعقلانی وغیر انسانی آن.
عقلانیتی که با انسانزدایی از «دیگری» و پست و اهریمن شمردن وی، هرگونه اعمال خشونت آمیز و دهشتناک را امری بدیهی، عقلانی و یا در نهایت «ضروری و ناگزیر» میداند. اعمالی که بنا بر همان عقلانیت، برای نفع و خیر عمومی و مصالح و منافع ملی، ضروری و انجام آن ناگزیر است. بنابراین هرگونه نقد رادیکال و جدی، که بخواهد تکرار این فجایع را امکانناپذیر سازد؛ باید به واسازی رژیم حقیقت کمالیزم و بعثیزم و عقلانیتهای خاص حاکم بر ساختارهای سیاسی متناظر با آنها بپردازد.
#دریدا، واسازی را بواسطه امکان فراموشی و بخشایش، متضمن خشونت پرهیزی میداند؛ اما آیا بخشایش و مهمتر از آن فراموشی ممکن است؟ و اگر ممکن باشد، میتواند از تکرار
فاجعه جلوگیری کند؟ من با
#آدورنو هم عقیدهام که تنها کاری که باید بکنیم این است که تکرار آیشویتس را امکان ناپذیر سازیم و این همان پراکتیسی است که کوردها نیز میبایست در پیش میگرفتند.
👥علوم اجتماعی،مسائلروز
👥👉🏼 @SOCIAL_SCIENCE 👉🏾 @SOCIAL_SCIENCE