🛢نگاهي به
#امتيازنامه_دارسي (١٩٠١)
@Social_Scienceسرنوشت ما هنوز به نفت گره خورده است
هنگام امضاي امتياز هنوز افقهاي كنوني در برابر نفت گشوده نشده بود
١١٦ سال از انعقاد
#قرارداد_دارسي گذشت
محسن آزموده / «والنفط امراه زانيه لاخير فيها. او مال حرام... و من راي انه صب عليه فانه يصيبه نائبه من سلطان. و النفط شرور و انكاد و حروب»**
گذشتگان ما گفتهاند نفت نشان از آشفتگيها و درگيريها دارد. هر كه نفت در خواب بيند به مصيبتي گرفتار شود. نفت زن بيحفاظ بلايه كار است كه سر كردن با او دشوار است. اگر از دست بگذاري و غفلت كني چهها كه نكند! نفت مال حرام بيسرانجام است. بدنامي دارد و عاقبت ندارد. خواب نفت خبر ميدهد كه گرفتاري سياسي (نائبه من سلطان) در راه است. قرن بيستم براي ايران با
امتيازنامه دارسي (١٩٠١) آغاز شد و حوادث و ماجراهاي بعدي، خواه ناخواه، مستقيم يا غير مستقيم، در دود و تف نفت و گاهي در آتش آن، فروپيچيد. سرنوشت ما هنوز با نفت گره خورده است. امتياز
دارسي نسبت به
امتيازنامههاي نفتي رايج در آن زمان يك ويژگي منحصر به فرد داشت، در ساير
امتيازنامهها شركتهاي صاحب امتياز در ازاي هر تن نفتي كه استخراج ميكردند حق الامتيازي مقطوع (fixed royalty rate) ميپرداختند. تنها استثنا در آن ميان نفت ايران بود كه قرارداد
دارسي فرمول ويژهاي براي محاسبه درآمد ايران پيشبيني كرده بود و مقرر داشته بود كه ١٦ درصد منافع خالص تمام شركتهايي كه از سوي صاحب امتياز تاسيس شود، «سال به سال به دولت عليه ايران كارساز شود». اين حكم كه در ماده دهم
امتيازنامه آمده بود، در آن روزگار كه آن را امضا ميكردند معناي زيادي نميتوانست داشته باشد، اما بعدها كه قلمرو كاربردي نفت وسعت گرفت و فعاليت شركت صاحب امتياز نيز در اطراف و اكناف عالم گسترش يافت، اين ماده براي صاحب امتياز نگرانكننده بود. مواد ديگري هم در
امتيازنامه نخستين بود كه موجب ناراحتي امتيازدهنده بود، مثل مدت زمان آن. الغاي قرارداد
دارسي را از اين منظر ميتوان نگريست، به ويژه كه اين نگرانيها در قرارداد ١٩٣٣ بر طرف شد. در اين بررسي كوتاه خواهيم كوشيد نخست نگاهي به سابقه نفت در ايران و تولد صنعت نفت در جهان نگاهي بيندازيم، سپس به نخستين امتيازهاي نفت تا پيش از امتياز
دارسي نگاهي خواهيم انداخت و در ادامه
امتيازنامه دارسي و شرايط انعقاد آن را وارسي خواهيم كرد... .
متن كامل اين گزارش را در لينك زير بخوانيد؛
👇👇👇http://etemadnewspaper.ir/Default.aspx?NPN_Id=727&PageNO=7"
#سياستنامه" صفحه اي از روزنامه "
#اعتماد" است كه به فلسفه، تاريخ، سياست و جامعه شناسي مي پردازد.
👥کانال علوم اجتماعی
👥Telegram.me/Social_Science