🔷🔆هم سرشتی «هنر، عرفان، مذهب»
🔆مدل دینپژوهی شریعتی در کویریات
🖋امیر یوسفی
🔸منبع: مجله ایران فردا (شماره ۴۲)
🔹تاریخ: اردیبهشت ۱۳۷۷
🔆الف/ ۱) نوگرایی دینی که به معنی اخص آن مقارن با نهضت مشروطه است بهرغم عمر نه چندان دراز خود، اینک به آن چنان توانایی و خلاقیتی دست یافته است که میتواند به نقد گذشتهی خود بنشیند. عملکرد سابق خویش را به محک عبرت بکوبد و در یک بازاندیشی دقیق، فتور و فتوح خود را بازشناسد.
🔆الف/۲) از فواید و برکات این رویکرد نقادانه، یکی هم آن است که به فهم و شناخت اضلاع و پارههای مغفول اندیشهی نوگرایان عطف توجه میشود.
ناگفته پیداست که یک اندیشه پس از تکوین، حیاتی مستقل از حیات اندیشمند مییابد و در معرض بازخوانیها و تأویلهای رنگارنگ واقع میشود. نقد و نگرش نقادانه میتواند از پس ایام و از ورای مقتضیات عصر، به کشف گوهر و جوهرهی اصیل یک اندیشه راه یابد و پارههای اصیل آن را از پارههای فرعی و تبعی آن باز شناسد.
🔆بیتردید دکتر علی شریعتی را میبایست در زمرهی مهمترین نوگرایان دینی به شمار آورد که وجود و حضور او در این حلقه، حضوری بسیار جدی، عمیق، و موفق و با تأثیراتی دراز دامن همراه بوده است.
🔆اما بنا به سنت رایج، اندیشههای او نیز دستخوش بازخوانیها و برداشتهای متناسب با زمان گردید.
یکی از مهمترین وجوه اندیشهی شریعتی، کویریات اوست که علیالاصول مهجور ماند. سامان فکری شریعتی که بنا به پسند خود او در سه عرصه اسلامیات، اجتماعیات و کویریات عرضه شده بود، در رجوعی گزینشی، محدود و مقید به یک بُعد گردید و تعادل خیرهکنندهای که به برکت خلاقیت اصیل او در آموزههای سهگانهاش خزیده بود، به نفع ابعاد و وجوه ایدئولوژيک کمرنگ شد و نهایتاً خود را به مثابهی لایهی شخصیتی او معرفی کرد. از این پس، کویریات شریعتی، منظومهای و مجموعهای از دستنوشتههای تنهایی او انگاشته شد که تنها به کار آن میآمد که دلمردگیها و سرخوردگیها و یأسهای هواداران و هواخواهانش را تسکین بخشد و نه بیش از این.
🔆این نوشته، همه بر سر آن است که جایگاه و پایگاه کویریات را در مجموعهی اندیشه و منظومهی شخصیت شریعتی جستجو کند. البته نگاه ما عمدتاً و اصولاً بر موضوع «مدل دینپژوهی شریعتی در کویریات» متمرکز است.
🔆ب/۱) آثار و مکتوبات شریعتی را به تَبَع آنچه او خود بیشتر میپسندید، در سه عرصه و عنوان میشناسند: «نوشتنهایم بر سه گونه است: اجتماعیات، اسلامیات و کویریات. آنچه تنها مردم میپسندند اجتماعیات و آنچه هم من و هم مردم؛ اسلامیات و آنچه خودم را راضی میکند و احساس میکنم که با ان نه کار ـ و چه میگویم؟ ـ نه نویسندگی که زندگی میکنم؛ کویریات.۲
آنچه در کویریات است هم از حیث بافت ظاهری و زبانی و هم از جهت ساخت و ترکیب محتوایی با اسلامیات و اجتماعیات متمایز و بلکه متنافر است. گو اینکه این پارههای علیالظاهر متمایز، در وجود شریعتی چندان هماهنگ و متناسب عرضه شدهاند که نشان از تعادل شخصیت و اندیشه او دارد.
📌ادامه در وبسایت بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی
https://drshariati.org/?p=24205#مقالات#ایران_فردا#پنجاه_سال_با_کویر #بنیاد_فرهنگی_دکتر_علی_شریعتی 🆔 @Shariati_SCF