✅پیدایش واژهی مشروطه از کجاست؟«در ایران کسانیندکه دوست میدارند جنبش مشروطه را بیارج نشان دهند.چنین وامینمایند که آنرا سیاست انگلیس پدیدآورده ومشروطهخواهان یکسره[=مستقیماً] افزارسیاست آن دولت بودند وشگفتست که از این کردار لذت میبرند و بآسانی نمیخواهند ازآن دست بردارند.
میتوان گفت:سرچشمه این پنداردر درونهای ایشان،یا رشک است که نیکنامیای را که خوددرآن شرکت نداشتهاندنمیتواننددید،ویا خودخواهی ست که ازنیش زدن بدیگران و خوار نمودن کارهای آنان لذت مییابند. برخی نیزمیخواهند از آنراه ،خود را سیاستفهم و رازدان وانمایند و ازگفتن اینکه :«همهاش سیاست انگلیس بوده» گردن میکشند وبخود میبالند.
بارهااین سخن راشنیدهام ومیتوانم گفت یکی ازانگیزههایی که مرابنوشتن تاریخ مشروطه برانگیخت این سخنان میبود باآنکه درتاریخ مشروطه بیپایی این گمان رابازنمودهام چندی پیش مهنامهای بدستم افتاده میبینم دوسال پیش درتهران بچاپ رسیده،ودارنده مهنامه که از نویسندگان بنامست گفتاری زیرعنوان«فرمان مشروطه ازکیست؟..» درهمان زمینه نوشته است.دیگران زبان بزبان میگفتندواین بروی کاغذهم آورده است.
کوتاهشدهگفتار اینست که ایرانیان نامِ مشروطه رانشنیده ازچنان چیزی آگاه نمیبودند. بلکه واژهمشروطه باین معنی هیچ نمیبود.تا آنروزیکه ملایان به قم رفتندودرتهران گروهی بسفارت انگلیس پناه بردند.انگلیسها فرصت یافته نام مشروطه رابمیان آوردندوبدهان ایرانیان انداختند.نویسنده گفتههای پدر خودراکه از بستنشینان سفارت میبوده بگواهی میآوردکه چنین نامی را بستنشینان نشنیده وندانسته بودند. سپس نویسنده به«تحقیقات»پرداخته پس ازسخنان درازی باین نتیجه میرسد که واژهی مشروطه از نام«Magna Carta»انگلیسی گرفته شده،و چنانکه از عنوان گفتارش هم پیداست این نویسنده میخواهدنشان دهد که فرمان مشروطه را که همه از مظفرالدینشاه میدانند ازو نیست،آنرا هم انگلیسها نوشتهاند.
جای بسیارافسوسست که کسی بخود رنجهادهدوکاغذسیاه کندوچنین خواهدکه بازوربافندگی یک لکهننگی بتاریخ تودهخودبنشاند.اینان نیکی ازدستشان برنمیآیدوباری ازبدی بازنمیایستند.
دربارهجنبش مشروطه واندازهی دست داشتن انگلیسیهادرآن دراینجا بسخنی نیازنیست.این درتاریخ مشروطه نوشته شده.اماواژهمشروطه :
آنچه من میدانم آنرانویسندگان مصری در برابر واژهی Conditionnel فرانسهای گزاردهاند.باینمعنی که آن واژهی اروپایی رابااین واژهی عربی ترجمه کردهاندو راست هم بوده.
بسیارجلوتر ازپیشامد مشروطهخواهی درایران،نویسندگان مصری چون خواستهاندازحکومت وشکلهای آن سخن رانند گفتهاند :
حکومت بچند گونه تواند بود :
یکی حکومت مطلقه(استبداد)
دیگری حکومت مشروطه(قانونی).
بهرحال این واژه سالهاپیش ازجنبش مشروطه در ایران،درکتابهاوروزنامهها بوده است.اگرکسی درشمارههای حبلالمتین ودیگر روزنامههای زمان پیش ازمشروطه بجوید،این نام رابارها خواهددید.
گذشته ازهمه اینها۲۰سال پیش از جنبش ایران،درآغاز پادشاهی سلطان عبدالحمید، مشروطه درعثمانی(باهمین نام)روان گردیده ودوسال نیز پایدارمانده وسپس عبدالحمید دستگاه آنرا برچیده بود.درنتیجه آن پیشامد چه معنی مشروطه وچه نام آن ،درمیان آزادیخواهان شناخته میبود ، و گفتههای این نویسنده چندان بیپاست که مرا بشگفت انداخته»
#احمد_کسروی