اندکی در مورد زبان سمنانی :
محقق : آقای
احسان ابراهیمیان یکی از مشخصههای زبان سمنانی که الان به واسطه اقتدارِ زبان فارسی در حال کمرنگشدن هستش اینه که در سمنانی چیزی به شکل حرف اضافه پیشوندی/پسوندی (مثل به، برای، را، از) در اساس وجود نداشته.
برای ساخت متممها و نقشها در جمله، حالتِ اسم یا کلمه تغییر میکرده.
به مثال زیر توجه کنید:
احسان (اسم، بدون حالت، شکل ندایی)
احسانی: حالت مفعولی (احسانی مرسنون:
احسان را میرسانم)
احسانیرَه : حالت متمم بهای/بایی (احسانیره با: به
احسان بگو / احسانیرَه هاگیچن: برای
احسان خریدم)
این نکته رو به خاطر این گفتم که فکر نکنیم "رَه" سمنانی همون "را"ی فارسی هستش.
اصلا در سمنانی هرجا شما "رَه" بگید، نمیتونید در فارسی به "را" ترجمهاش کنید. میتونید امتحان کنید.
مگر اینکه شکلِ فارسی قدیم رو مثال بزنید، مثل:
تو را گفتم (تَهرَه باتَن) که اساسا این "را"ی فارسی هم معنی "به" میدهد.
☺️یک تاییدِ دیگه این حرف این هستش که این "رَه" فقط برای اسامی مذکر هستش
مثال:
احسان(مذکر)، مریم (مونث)
احسانیرَه باتن، مریمینَ باتَن.
-----‐---------------------
حالا دلیل زبانشناسی و اساس وجودی "رَه" سمنانی:
این "ر" یک صدای میانجی برای راحتتر بیان کردن هستش.
تغییر حالتِ کلمات مذکر (مثل
احسان) از مستقیم به غیر مستقیم (مثل حالت فاعلی "
احسان" به حالت مفعولی"احسانی")با یک حرف صدادارِ "ی" انجام میشه.
حالا برای تبدیل از این حالتِ "احسانی" به حالتهای متممی (به/برای
احسان) فقط یک فتحه به انتهای اون باید اضافه بشه. یعنی:
احسانی + َ
میبینید که تلفظ احسانیَ بسیار سخت هستش. برای راحتی بیان، به مرور زمان، یک حرف میانجی "ر" به وسط "ی" و " َ " آمده.
حالا چرا "ر" و نه حرفِ دیگه ای؟
☺️این هم یک دلیل زبانشناسی و آناتومی داره.
حروف میانجی در زبانهای مختلف معمولا حروفی هستند که حالت دهان و زبان جایی قرار بگیره که ادای صداهای بعدی راحتتر بشه. دو صدای "ن" و "ر" از سایر صداها شایستگی بیشتری برای این امر دارن. (زبان آماده باش عضلانی، حالت دهان نیمه باز)
همین هم هست که حرف میانجی در سمنانی "ر" هست، و در فارسی ن.
(کلمات فارسی قدیمی زیر رو ببینید:
انارام : ا + آرام = ناآرام
آناهیتا: آ + آهیتا = نیالوده و پاک
انیرانی = ا + ایرانی = غیرایرانی)
و اما در سمنانی این "ر" فقط اینجا نیست که میبینیمش. فقط مثال جاهای دیگری که میبینیمش را میاورم و حرفم را کوتاه میکنم:
اَ انجو دَرون - اَ دنّیون (حرف ر در دَرون، در اصل باید دَئون باشد
☺️ )
خُورَه / خارَه / خایرَه - خُو/خا با (به سختیِ ادای خُوئه بدونِ وجود ر توجه کنید)
و تقریبا تمام پیشوندهای فعلی که به صورت "در" میبینیم اساسا "دَ" هستن
(دَرَغُستیُن: د + آغُستیُن
دَرَوردیُن: د + اَوَردیُن)
#احسان_ابراهیمیان#سمنان #انجمن_دوستداران_میراث_فرهنگی_و_طبیعی_سمنانhttps://t.center/Ngomirasesemnangroup