♦️گر قرار است گریبان سکندر بدریم
بهتر آن بود که از کوچهی رندان نرویم
✍ مجید یونسیان۶ مهر ۱۴۰۰
دکتر رحیم محمدی درگذشت اقای حسن زاده آملی را فرصتی یافته است که پرسشی عام را طرح کند و آن این است: "علم حوزوی به چهکار میآید وقتی که تمام و کمال از موضوع و روش تا نتیجه همه بر دور باطل است" چون نمیتواند چشمی باز و حرفی گویا و راهی روشن به مشکلات امروز بشر بگشاید و بود و نبودش یکی است۔
گرچه آقای دکتر محمدی به چنین صراحتی نخواستند مقصود خود را بیان کنند اما واقع امر این است که علم حوزوی ادامهی سنت است و پرسشهایش و محصولات و ثمرههای آن هم به همین سنت تعلق دارد۔
حال باید پرسید این سنت علمی و عالماناش به چهکار میآیند وقتی نسبتی با امور امروزین بشر ندارند؟
از این مسیر میرسیم به همان مقوله و دفتر باز تفاوت سنت و مدرنیزم وعلم قدیم و جدید۔ علی الاصول اینها پرسشهایی نیستند که بتوان جواب روشنی به آنها داد۔
این پرسشها بیش از اینکه به
حوزهی علم تعلق داشته باشد به
حوزهی فلسفهی علم وابسته است و یا شاید بهتر است بگوییم به
حوزهی تفکر وجهانبینی۔
علوم جدید همچون جامعه شناسی برآمده از نیاز بشر است؛ نیازی که از تحول در علایق، مطالبات و شرایط او بهوجود آمده است و خاستگاه این نیازها نیز جوامعی بودند که زودتر از دیگر جوامع به چرخهب تغییرات وارد شدند۔
گسست موجود میان علوم انسانی جدید با علوم حوزوی ناشی از همین فاصلهای است که میان جوامع اروپایی و غیر اروپایی ایجاد شد۔ مدرنیسم در اروپا هم مسائل جدید بهوجودآورد؛ هم پرسشهای جدید و علوم اجتماعی محصول همین مسائل و پرسشهاست۔
اما در جامعهی ما که بیش از یک قرن بعد تغییرات را به آرامی دید و تجربه کرد، پرسشهایی را که برانگیخت از نوع سیاسی و اقتصادی بود و هنوز هم در جامعهی ما پرسش اجتماعی برآمده از نیاز و مطالبات خودمان وجود ندارد. چهگونه میتوان به پرسشهایی پاسخ داد که موضوعیت ندارند۔
در اینکه سنت فکری و روشی
حوزه نتوانسته است با تغییرات اجتماعی رابطه برقرار کند تردیدی نیست، چون هیچ وقت
حوزه درگیر امور اجتماعی نبوده است. اما همین
حوزه با همین سنتها و روشهای علمی توانسته است طی یکصدسال از مشروطه تا کنون یک طبقهی منحصر بهفرد بسازد که از هر جامعهشناسی بهتر توانسته است عامهب مردم را بشناسد، با آن رابطه برقرار کند، مقاصد و مفاهیم فکری و فلسفی خود را در ذهن و روان او جای دهد و به نخبگانی سیاسی تبدیل شود و در دوران مدرن با شکست دادن همهی رقبا مدیریت جامعه را در دست خود بگیرد۔
حال من از آقای دکتر رحیم محمدی میپرسم که علمای
حوزه و تربیت یافتگان این
حوزه چهگونه توانستند به این مهم دست یابند؟
نقش امثال اقای علامه حسن زاده در تربیت چنین نخبههایی چهقدر بوده است؟ آیا این پرسشبرانگیز نیست؟
#حوزه#محمدی#حسنزاده@NewHasanMohaddesi