♦️[پاسخ دکتر محسن کدیور] /1
جامعه شناس محترم
خانواده جناب آقای دکتر حسن محدثی گیلوایی
سلام علیکم
سلامت و توفیق شما را در مباحث علمی و دینی از خدای بزرگ خواستارم. ضمن عذرخواهی از تاخیر، هرچند ایام اخیر پر از آشتفتگی، ندانم کاری، سوء تدبیر و اخبار تاسف بار از ایران عزیز است، اما امیدوارم این روزهای تلخ و تاریک بگذرد و به زودی شاهد حاکمیت قانون، خردمندی، آزادی، دادگری و خصوصا جدایی نهاد دین از دولت در کشورمان باشیم.
از پرسشهای دقیق شما که یقینا از مباحث مبتلابه زمانه ماست سپاسگزارم. من نیز سالهاست با چنین پرسشهایی مواجه بوده ام و پاسخ به برخی از این پرسشها را منتشر کرده ام. در دوازده سال اخیر که به غربت غربیه پرتاب شده ام نیز از نزدیک تجربه غرب را در این امر زیرنظر دارم. در تدریس درس اخلاق و حقوق اسلامی برای دانشجویان در دانشگاه دوک نیز همواره این موضوع جزء مباحث جذاب کلاس بوده که بیشترین مشارکت دانشجویان که غالبا غیرمسلمان و علی الاغلب آمریکایی هستند در بر داشته است.
علاوه برآن چندین سال است در کارگاههای پژوهشی بین المللی مساوات که مرکز آن در مالزی است و برای تساوی حقوق زنان در جهان اسلام مبارزه می کند فعال هستم. در حداقل چهار کارگاه پژوهشی اخیر مساوات ابعاد مختلف ازدواج محور گفتگو بوده است. من خود پدر چند فرزند – دختر و پسر – هستم و حساسیت مسئله را شخصا لمس می کنم. به چهار پرسش شما البته با ترتیبی دیگر بعد از مقدمه ای کوتاه پاسخ می دهم.
🔻یکی از مسائل مستحدثه
بحث در ارضای غریزه جنسی در نوجوانان و جوانان مسلمان شیعه در دوران معاصر است. البته بین ایرانی و غیرایرانی در این امر تفاوتی نیست. مرادم از دوان معاصر حداقل چهل سال اخیر است. نوجوان را از حوالی سن بلوغ و ادراک جنسی و جوان را تا حوالی دهه چهارم زندگی در نظر گرفته ام. مقصود از شیعه منحصر در شیعه جعفری است و وارد مباحث شیعه زیدی و اسماعیلی نمی شوم. ارضای غریزه جنسی را به معنای گسترده آن همخوابی و مقدمات آن شامل هرگونه تماس فیزیکی و لمس و به اطلاح «خلوت کردن» در نظر می گیرم. در واقع در مورد اموری قرار است بحث کنیم که در تفکر سنتی اسلامی محدوده منحصر ازدواج بوده است و خارج از ازدواج مطلقا ممنوع و حرام تعریف شده است.
آیا در گذشته اصولا موضوعی به نام روابط دختر و پسر وجود داشته است؟ تقریبا نه. چرا؟ زیرا سن ازدواج در دختران حوالی سن بلوغ بوده است. دختران مسلمان علی الاغلب حداقل تا اوایل قرن چهاردهم هجری شمسی نوجوانی و جوانی را خارج از ازدواج تجربه نمی کردند. پسران هم در اوایل جوانی ازدواج می کردند. اما مطابق آخرین آمار رسمی میانگین سن دختران در زمان ازدواج در ایران بالای ۲۳ سال و پسران بالای ۲۷ سال است. بنابراین اگر سن بلوغ جسمی دختران را ۱۳ سال فرض کنیم (که در بسیاری مناطق ایران کمتر از این است) دختران حداقل ده سال قبل از ازدواج موضوع بحث ارضای غریزه جنسی هستند. در پسران - با فرض بلوغ جنسی ۱۵ سال – بیش از ۱۲ سال موضوع بحث غریزه جنسی قرار می گیرند. تعداد دختران و پسران مجردی که ازدواج هرگز برایشان فراهم نمی شود و تا آخر عمر مجرد باقی می مانند (حدود دو میلیون نفر در یک از دختران و پسران) اگر به آمار قبلی بیفزاییم به نتایج مهمی می رسیم.
نوجوانان و جوانانی که موضوع بحث ارضای غریزه جنسی قبل از ازدواج هستند موضوع مستحدثی (جدید) است. در مورد دختران یقینا در گذشته هرگز چنین موضوعی وجود نداشته است و در مورد پسران به این گستردگی و طول مدت تجرد قبل از ازدواج موضوع جدیدی است. بنابراین می توان با قاطعیت گفت این موضوع برای فقها حداقل تا چند دهه اخیر مطرح نبوده تا درباره آن چاره جویی کنند.
🔻روابط جنسی یکی از مباحث فقهی و علمی
🔹پرسش اول. آیا اصلاً لازم است نظر فقه در اینگونه موارد (موارد نامربوط به فروعِ فروع) پرسیده شود؟
قبل از پرداختن به بحث از حکم مسئله، آیا تعیین تکلیف ارضای غریزه جنسی نوجوانان و جوانان قبل از ازدواج یا دقیقتر بگویم خارج از ازدواج کار فقه و فقهاست؟ پاسخ تفکر سنتی یا محافظه کار مثبت است و تعیین تکلیف در این موضوع را صرفا وظیفه فقه می داند. اما اسلام نواندیش که در جهان اسلام با عنوان اسلام اصلاحگرا یا لیبرال (Reformist or Liberal Islam) از آن یاد می شود، به پرسش یادشده اینگونه پاسخ می دهد: تعیین تکلیف ارضای غریزه جنسی نوجوانان و جوانان خارج از ازدواج امری بینارشته ای است که از منظر اسلامی و شیعی فقه هم یکی از این رشته هاست، در کنار پزشکی، روانشناسی، جامعه شناسی، و حقوق. بنابراین أولا فقه در این امر دخیل است، ثانیا انحصاری به فقه ندارد.
(ادامه دارد.)
👇تاریخ انتشار: 28 دی 1398
#بازتعبیهی_خانواده@NewHasanMohaddesi