🔴💥کدام معشوره؟
✍🏻 رضا بهرامی/ دانشجوی دکترای مهندسى عمران
🔸"اگر معشوره بود، آسیبی از سیلاب نمیدیدیم." این روزها جملاتی شبیه به این دهان به دهان در میان افکار عمومی میچرخد. متعاقب سیل ویرانگر اخیر در استان لرستان که خسارات جانی، مالی و روانی قابل توجهی به همراه داشت، حال مدتیست مطالبهی احداث سد معشوره از سوی افکار عمومی و نخبگان سیاسی اجتماعی جدیتر از گذشته دنبال میشود. با این حال، باید پرسید آیا میدانیم دقیقاً در حال مطالبهی چه چیزی هستیم؟
🔸مطابق آنچه که در شناسنامهی طرح اولیه آمده، سد معشوره یک سد بتنی دوقوسی با ارتفاع ١١٤ متر از پی بود که حدود یک کیلومتر پایینتر از محل تلاقی دو سرشاخهی اصلی رود کشکان یعنی چمزکریا و کاکارضا در مقطعِ وی شکلِ (v) تنگهی گاوشمار احداث میشد.
🔸علاوه بر این، در طرح اولیه آمده بود که این سد با ظرفیت ذخیرهسازی یک میلیارد و ٦٠٠ میلیون مترمکعب آب، دارای نیروگاهی با قابلیت تولید سالانه ١٩٨ گیگاوات ساعت انرژی برقآبی بوده و توانایی کنترل سیلابهای مخرب که جنوب لرستان و شمال خوزستان را تحت تاثیر قرار خواهد داد را داراست.
🔸همچنین احداث سد معشوره منجر به آبی شدن ٣٦ هزار هکتار از اراضی کشاورزی دیم شهرستانهای کوهدشت و رومشکان میشد. امری که ایجاد ١٢ هزار شغل به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای مردم منطقه را به دنبال داشت. توسعه صنعت گردشگری و جلوگیری از پدیدهی فرونشست زمین در دشت کوهدشت که در سالهای اخیر، نگرانی عمیق کارشناسان امر را برانگیخته، از برکات دیگر طرح اولیه سد معشوره بود.
🔸در دولت یازدهم اما به دلایلی اعم از عدم تامین اعتبار و اصلاح تخصیص، پروژهی سد معشوره به صورت دائمی تعطیل و به بایگانی صنعت آب ایران سپرده شد. هرچند بعدتر فشار افکار عمومی و لابیگری مسوولین اجرایی وقت استان سد را احیا کرد اما معشوره دیگر معشورهی سابق نبود.
🔸پس از بازنگری، نوع سد از بتنی دوقوسی به بتنی غلتکی وزنی تغییر یافته، ارتفاع سد از ١١٤ به ٧٣ متر تنزل پیدا نموده، تولید انرژی برقآبی حذف شده و مهمتر از همه، حجم مخزن از يك میلیارد و ٦٠٠ میلیون مترمکعب ابتدا به ٢٧٣، سپس به ١٣٥ و در نهایت به ٥٠ میلیون مترمکعب کاهش یافته که ٢٧، ١٧ و ٦ میلیون مترمکعب آن به ترتیب به بخش کشاورزی، شرب و صنعت منطقه اختصاص خواهد یافت.
🔸حال برای آنکه دید و درک مناسبتری نسبت به حجم ذخیره آب سد معشوره یعنی ٥٠ میلیون مترمکعب و میزان آب تخصیص یافته به مهمترین مطالبهی افکار عمومی یعنی صنعت کشاورزی منطقه یعنی ٢٧ میلیون مترمکعب بدست آوریم، به بررسی اجمالی دو سد دز و ایوشان میپردازیم.
🔸سد بتنی دوقوسی دز با ارتفاع ٢٠٣ متر از پی، در ٢٣ کیلومتری شمال شرق اندیمشک واقع شده و ظرفیت ذخیرهسازی آب به میزان ٢ میلیارد و ٦٩٨ میلیون مترمکعب را داراست که بر اساس گزارش سازمان آب و برق خوزستان، بیش از ٩٥ درصد حجم ذخيرهسازی آن صرف آبیاری ١٢٥ هزار هکتار زمینهای کشاورزی پاییندست میشود.
🔸از طرف دیگر، سد سنگریزهای با هسته ناتراوای رسیِ ایوشان به ارتفاع ۷۱ متر در ۵۷ کیلومتری شرق خرمآباد واقع شده و قسمت اعظم حجم ۵۲ میلیون مترمکعبی مخزن آن، صرف آبیاری ۴۳۵۰ هکتار اراضی پاییندست میشود.
🔸حالا با مقایسه ظرفیت ذخیرهسازی این دو سد با سد معشوره و همچنین مساحت زمینهای کشاورزی پاییندست آنها، باید پرسید مخزن ۵۰ میلیون مترمکعبی معشوره که فقط ۲۷ میلیون مترمکعب آن به صنعت کشاورزی اختصاص خواهد یافت، چگونه توانایی آبیاری ۳۶ هزار هکتار زمین کشاورزی را دارا خواهد بود؟ حتی به فرض نزدیک به محال، اگر حجم مخزن معشوره به میزان ۱۳۵ میلیون مترمکعب ارتقا یابد، باز هم فاصلهی بسیار زیادی با معیار قابل قبول برای آبیاری ۳۶ هزار هکتار زمین کشاورزی خواهد داشت.
🔸با این اوصاف، پرواضح است که طرح نهایی سد معشوره نه صنعت کشاورزی در دشت سوختهی کوهدشت را جانی دوباره خواهد بخشید، نه زمینهساز تحول جدی در امر اشتغالزایی منطقه خواهد شد، نه توانایی فرو نشاندن سیلابهای عظیم و مخرب مرکز، غرب و جنوب لرستان را خواهد داشت و نه مشکلات عدیدهی ناشی از خاموشیهای متعدد تابستان را مرتفع خواهد ساخت.
🔸بدین ترتیب به كنشگران سیاسی اجتماعی، فعالان رسانهای و افکار عمومی که این روزها بار دیگر برای ساخت سد معشوره فعال شدهاند، پیشنهاد میشود مطالبهی طرح اولیه سد معشوره یا طرحی نزدیک به آن را دنبال کنند چه طرح ثانویه معشوره که اکنون در دستور کار است، هیچ دردی از دردهای این دیار را درمان نخواهد کرد.
🔹برداشت مطالب
#کشکان صرفاً با ذکر
#منبع مجاز است!
🆔 @kashkanews