پایگاه خبری کشکان

.
🎥 #تویل‌تکن عید مردگان


📌 آخرین پنج شنبه مهرماه (مهرماه در گاشمار لکی مال ژیر دوماین است) برابر با عید مردگان در قوم لک می‌باشد.

📌 #تویل_تکن از دو بخش تویل به معنای نهال و شاخه ی درخت و تکن به معنای ریختن و تکاندن تشکیل شده است و تویل‌تکن یعنی پایان برگ ریزان درختان و شروع زمستان است. تویل تکن در گاهشمار لکی برابر با اول زمستان است. آخرین پنج شنبه‌ی مهرماه یا در گاهشمار لکی مال ژیر دوماینه برابر با عید مردگان می‌باشد و به آن پنج شنبه تویل تکن می گویند، اما اول تویل تکن نیست روز اول تویل تکن جشن زندگان می‌باشد که در این روز مردم لک، قربانی می‌دهند و شب آن را به جشن و پایکوبی به سر می‌برند. در قدیم انار و نخود و کشمش و گردو برای پذیرایی از مهمانان آمده می‌کردند.
تویل تکن یا همان به خواب رفتن درختان و زمین، نشانی از شروع خواب یا همان مرگ است که مردمان لک آن را نشانی برای مردن و بقا می‌دانسته‌اند و با قربانی کردن و بر مزار ارواح برای بقای خود دست یاری به سوی ارواح دراز می‌کرده‌اند و آذوقه میوه‌های پاییزی و حبوبات به استقبال زمستان سرد می‌رفته‌اند.


#تویل_تکن
#زمستان
#پاییز
#گاهشمار_لکی



@kashkanews

.
📌‍ هر کدام تّرکه هایی به دست می‌گرفتند به دور خانه می‌چرخیدند دست میزدند و با تّرکه گرد و خاک خانه ها را می تکاندند و مریضی، نحسی را از خانه ها دور می کردند، بچه ها شادی می‌کردند دست می‌زدند، گندم، کشمش، گردو می‌خواهیم تا دامان ما را پر نکنید از اینجا نمی رویم!
 
 
ایمشو دارل تکیانه           گلاللان رزیانه
(امشب درختان تکانده اند، همه برگ‌هایشان ریخته شده)

حّرم حّرم حّرّه کان              بار خرل گرده کان
(خرها دارند عرعر می‌کنند، بار همه آن‌ها گردو است)

و هیزی و میزی             تکله کالم وری زی
(زود باش بلند شو، ای زن قشنگ مو بور)

اله قلی تو شانزه      به که دامانمان پانزده
(اله قلی تو شانزده گردو آورده اید، پانزده تا از آن‌ها به دامان ما بریز)

📌 بعد زنان خانه دار هرکدام مقداری گندم برشته و کشمش و چند عدد گردو یا نقل به دامان بچه می ریختند بعد به خانۀ دیگری میرفتند همین روال ادامه میدادند به تمام خانه ها سر می زدند گندم، کشمش و گردو جمع میکردند. اگر در خانه ای به آنها گندم و کشمش و گردو نمی دادند با ترکه ها هی به لبۀ سیاه چادر یا پشت خانه کاه گلی او میزدند و نمیرفتند و سرانجام زن خانه دار اگر گردو و گندم و کشمش نداشت مقداری قند یا شیرینی به آن‌ها میداد و در گوشه می نشستند و با هم‌ می خوردند، امروزه بسیاری از آئین های کهن از جمله #تویل_تکن کم رنگ شده اند و تنها رسمی که از این آئین بر جای مانده #پنجشنبه #تویل_تکن هست که بر سر مزار درگذشتگان در قبرستان ها جمع می شویم و یاد آنها را گرامی می داریم.
 
 


🆔@kashkanews

.
⭕️ #تویل_تکن هم نوایی باد و باران، جشن یادگار نیاکان‌ ما


✍ حشمت علی آزادبخت

🔰 #تویل_تکن واژه ای است لکی  از دو واژه، تویل یعنی ترکه، تکن یعنی تکاندن ترکیب یافته است. اواخر مهرماه و اوایل آبان که روزها کوتاه می شوند و هوا رو به سردی می رود، صاعقه ها غران چون تندر از میان ابرها سکوت زمین را می شکست، فصل سرما فرا می رسد همه چیز مهیای بارش است، پس از فروکش کردن صاعقه بارندگی آغاز می شود آسمان چند شبانه روز  زمین را سیراب می نماید که به آن #پله می گویند و کشاورزان آن را #پاییز_پله قلمداد می کنند.
باران موجب سردی هوا، تغییر رنگ‌ طبیعت و سبب ریزش برگ درختان می شود و باغداران با چوب دستی شاخسار درختان را می تکاندند تا میوه های آن ها بر زمین بیفتد که به آن #تویل_تکن  می گویند.

❇️ اولین پنجشنبه آبان‌ شروع #تویل_تکن  می باشد

📌 شب #تویل_تکن" بادهای شدیدی همراه با ترنم باران بر شاخسار درختان شروع به وزیدن می نماید که موجب ریزش تمام برگ درختان می شود بعد از رعد و برق های وحشتناک باران گرد و خاک و تمام آلودگی های سطح زمین را از مریضی و نحسی پاک‌ و منزه می کند.

📌 بعد از #تویل_تکن بلوط ها کال و بر زمین می ریزند، مورچه ها بال در می آورند،  کوه‌ها و دشت ها سر سبز  و علف ها سر از خاک بیرون و همه جا سبز و خرم می شود.

📌 تویل تکن  یک آئین کهن سنّتی و ملی منحصر به قوم لک و مناطق لک‌نشین می باشد که هنوز بعضی به آن اعتقاد دارند و آنرا پاس می دارند. تاریخ و زمان اجرای دقیق برگزاری تویل تکن مشخص نیست و از نسل‌های گذشته تا به حال این سنّت سینه به سینه به جای مانده و در بین قوم لک رسمیّت دارد، مردم هنوز از "تویل تکن" به عنوان یک‌ تاریخ مهم‌ نام می برند اما مشخص نیست این جشن بر مبنای چه مناسبتی و با چه ایده و در چه زمانی و  در کدام منطقه توسط چه کسانی برگزار شده است.

📌 "تویل تکن" آغازگر باران و  چنان حکمتی در آن است که پس از آن بارش ها شروع می شوند و  نعمت فراوانی بر این سرزمین وارد می شود. با شروع" تویل تکن" تغییراتی در زمین رخ می دهد که چهره طبیعت را به طور کلی دگرگون‌ می سازد. در روزگاران‌ گذشته با شروع تویل تکن مردم  آذوقه خود و احشام را ذخیره و به فکر تهیه لباس گرم بودند. پرندگان با دیدن #تویل_تکن پی می بردند که موسم کوچ فرا رسیده است.

📌 عشایر دور سیاه چادرهایشان را پارین (جوی کوچکی) حفر می کردند تا آب وارد سیاه چادر نشود، روستاییان روی طویله ها و اطاق‌ها اّناو(کاه و گل) می مالیدند تا چکه نکنند.

📌 اقوام لک با فرارسیدن #تویل_تکن از چند روز قبل هر خانواری قربانی را آماده و ذبح می کردند و مقداری کشمش، گردو و گندم آماده می کردند
و در اولین پنجشنبه آبان ماه طبق  رسوم دیرین بر سر مزار درگذشتگان حاضر می شوند و با قرائت فاتحه یاد آن‌ها را گرامی می دارند و همچنین قبل از غروب آفتاب جمعانه که حلوا، چای، آب و نان می باشند به یاد مردگان فاتحه می دهند و بین حاضران تقسیم‌ می کنند پس از آن زنان آستین را بالا می زدند آتش روشن می کردند، مادر بعد از پخت غذا  گندم را داخل ساج می ریختند تا روی آتش برشته شود. آن را با کشمش مخلوط و به هر کدام مقداری و چند عدد گردو می دادند.

📌 در #تویل_تکن بر خلاف عید نوروز هر خانواری در خانۀ خویش جشن را برگزار می کردند. رسم بر این بوده که عروس و داماد را دعوت نکنند که به خانۀ پدر بیایند و یا اقوام و فامیل به خانۀ همدیگر سر بزنند. با توجه به اینکه در قدیم شب نشینی زیاد بوده و زنان فال چهل سرور می گرفتند در تویل تکن  روبوسی و دید و بازدید نبوده و به خانۀ همدیگر سر نمی زدند و این شب را کنار خانواده سپری می کردند اما رسم بر این بوده بعد از شام جوانان دور هم‌ جمع می شدند...


ادامه در پایین👇



🆔@kashkanews