🔷🔸خودت جسارت كن و بينديش!
📌منورالفكران ايراني و جهان مدرن در گفتارهايي از احسان شريعتي و حسين مصباحيان
🎙احسان شریعتی
🔸روشنفكران ايراني و غرب
🔹🔸به مقطعي ميپردازم كه غرب در گفتمان روشنفكري ايران مفهومي منفي و مورد انتقاد ميشود. بعد از سقوط صفويه و افول مكتب حكمي و فلسفي اصفهان شاهد جايگزيني مدرسين و شارحين به جاي فيلسوفان و انديشمنداني مثل ميرداماد و ملاصدرا هستيم. از آن زمان ديگر متفكر به معناي جهان رواي كلمه كه توليد مفهوم ميكند، نداريم. در اين 4 قرن از نظر معرفتشناختي در غرب يك جهش يا گسست معرفتشناختي صورت ميگيرد در حالي كه نزد ما اين اتفاق نميافتد و انديشه و فرهنگ ما ادامه بيرمق سنتهاي گذشته باقي ميماند. اما در دوره جديد برخورد با غرب از طريق مواجهه خشونتآميز با جنگ يا در نتيجه سفرنامهها با مدرنيته غربي آشناييهايي صورت ميگيرد و با وجوه مختلف فلسفي، سياسي و اقتصادي آن مواجهاتي پديد ميآيد و اهل فرهنگ ايراني و مسامحتا ميتوان گفت، روشنفكران يا منورالفكران ايراني آشناييهايي با غرب حاصل ميكنند.
🔸روشنفكر كيست؟
🔹🔸البته خود مفاهيم روشنفكر و منورالفكر مناقشهبرانگيز هستند و بايد تعريف شوند. امروز مسامحتا به همه اين اهالي فرهنگ عنوان روشنفكر را اطلاق ميكنيم درحالي كه بسياري از چهرهها چون سيداحمد فرديد يا سيدحسين نصر با اين تعبير مخالف و ضد روشنفكر و ضد منورالفكري هستند. بنابراين بايد تعريفي از روشنفكر به دست داد. اينجا روشنفكر را به معناي رئاليستي و گرامشيايي كلمه تعريف ميكنم بدين معنا كه هر طبقه يا قشري روشنفكر خاص خودش را دارد. به عبارت ديگر فرهنگيكاري كه يا سنتي است يا جلوي صحنه است كه گرامشي او را روشنفكر ارگانيك ميخواند.
🔸نخستين غرب ستيزان
🔹🔸نسل اول روشنفكران ما در برخورد با غرب نسبت به آن شيفتگي دارند و درخشش پيشرفتهاي غرب در آثار و ترجمانشان مشهود است. اما از چه زمان به تدريج يك بدبيني و سوءظن نسبت به غرب پديد ميآيد؟ در درجه اول اين مقاومت در خانواده روحانيت يعني نيروي فرهنگي سنتي ما پديد ميآيد كه نمونه بارزش را در مكتب نجف و شيخ فضلالله نوري شاهديم كه از موضع دفاع از شريعت بينش منفي نسبت به مدرنيته دارند. دومين سنت متعلق به خانواده نيروهاي چپ در آستانه انقلاب اكتبر است. از اولين روشنفكران ايراني مثل سلطانزاده تا اراني شاهد شكلگيري گفتماني انتقادي نسبت به امپرياليسم و سرمايهداري در ميان روشنفكران هستيم. سومين جريان منتقد تجدد سنت ناسيوناليستهاي ايراني مثل كسروي است كه در آثارشان جنبههاي منفي غرب مورد نقد قرار ميگيرد يا در ميان چپها، چهرههاي سوسياليست ملي مثل خليل ملكي پديد ميآيند كه از منظر دفاع از فرهنگ ملي و بومي، سوسياليسم انترناسيونال را نقد ميكند.
🔹🔸لازم به يادآوري است ما همچنان كه در حوزه تفكر سنتي، مدرسين و شارحين داشتيم در زمينه آشنايي با انديشههاي غربي نيز مترجمان و شارحان را داريم. يعني در زمينه ورود انديشه غربي بيشتر مترجم هستيم و الان دانشگاههاي ما در حوزه غربشناسي عمدتا ترجمهها را ملاك قرار داده و آموزش ميدهند. ما متفكر به معناي غربي كلمه در اين چند قرن توليد نكرديم. البته از سيدجمالالدين اسدآبادي به عنوان چهرهاي نمادين نه فقط در زمينه احياگري اسلامي بلكه در زمينه مبارزات ملي ضد استعماري هم بايد ياد كرد. او يك روشنفكر جهان رواست. پس از او اقبال لاهوري است و آن طور كه ماسينيون در مقدمه كتاب «بازسازي انديشه ديني» ميگويد، شاهد به وجود آمدن متفكري در تمدن خودمان هستيم. اما در ايران چهرههايي در اين قد و قامت نداريم. براي نمونه محمدعلي فروغي يك متفكر مستقل نيست و در سير حكمت در اروپا، گزارشگر و مترجم فلسفه غربي است.
#اندیشه#جسارت#روشنفکری#کنفرانس#روزنامه_اعتماد #احسان_شریعتی ✅ @Dr_ehsanshariati📌متن کامل در لینک زیر مطالعه فرمایید
http://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/142615/خودت-جسارت-كن-و-بينديش