🔷🔸دلآشوب: در نقد حال
🖋احسان شریعتی
📌«چیزی در مملکت دانمارک فاسد شده است ! »
هملت، شکسپیر
🔸امروز زندگی یک حقوقدان و قاضی سرشناس با پرتاب شدن از پنجرهٔ خانه پایان یافت. این رخداد اندوهبار را در اینجا، بهشکلی نمادین، دعوتی فرض کنیم به تعلیق موقت هر گونه قضاوت پیرامون بازیگران رویدادی که در روزهای گذشته برای بسیاری تکاندهنده و شوکآور بود: قتل زنی بهدست شخصیتی سیاسی و پیامدهای ناشی از آن.
فراسوی داوری روانی دربارهٔ اشخاص یا ابعاد حقوقی این گونه واقعهها، میبایست به آن نوع مناسبات ساختاریای حمله برد که چنین حوادث اسفباری، با روالی منظم و مزمن، از محصولات آناند.
🔹کدام منش و بینش، مناسبات و ساختارها؟
در این جا و مجال، تنها میتوان به سه وجه تو-در-توی فرهنگی-اجتماعی-سیاسی اشاره کرد:
1. شکلیگری (فرمالیسم) شبهمذهبی: دورویی و ریا در نمایش پایبندی به شعائر و مناسک دینی بهروایت سنتگرایی فرهنگی و بنیادگرایی عقیدتی. در این سنخ از تظاهر رسمی و قانونی به موازین شرعی و فقهی، بتدریج نقش و نگارها (فُرم) جای مضمون را میگیرد و در درخشش خیرهکنندهٔ امور بهظاهر آئینی قُدسینما، آنچه هر روز پنهانتر و مغفولتر میشود، ایمان عمیق و درونی (باطنی) و خودانگیختهٔ اختیاری است که هر دم به بیرون رانده میشود تا به قانونی حاکم بر قلمرویی بدل گردد (دارالإسلام). و البته بهمحض خروج از آن خطه، اقتدار و اعتبار خود را ناگهان از کف مینهد. «خروج» نه از کشور، که با عقبنشینی به هر حوزهٔ خصوصی، از خانه و کاشانه گرفته تا خودرو و هر رخنه و سوراخی!
2. نفاق یا دورویگیها در سبکزیست (انشقاق طبقاتی): برای فرمالیسم دینی اگر «آزادی»های فردی مطرح و مسئله نیست، «عدالت» جمعی در نظام حقوقی و اقتصادی هم معیار نیست. مهم، ادای سهم یا پرداخت وجوهات شرعی است. در نتیجه، امروزه در کشور با نوعی سرمایهداری عنانگسیخته مواجهیم که بهنحوی آشکار و زننده، اختلافات طبقاتی را با سبکزیستهای متباین، از جمله میان مردم و مسئولین، بهنمایش میگذارد.
3. روحیهٔ تفتیش و بازرسی، و حتی دامگستری و غافلگیری («مراقبت و تنبیه» سیاسی): دولت پنهان و موازی به بهانهٔ ضرورت حفظِ نظم و مصلحتِ امنیت، و در واقع، برای نظارت بر رقبا و منتقدان، با جملهٔ این تناقضات واقعی، و روانگسیختگیهای فرهنگی، شروع به بازی میکند .
🔸از ترکیب سه مشخصهٔ فوق در موقعیت منزجرکنندهٔ کنونی قرار میگیریم که هر روز شاهدیم که چگونه از بالاترین سطوح و مطمئنترین عناصر «خودی» و خادم نظام قربانی میگیرد.
و اما، جامعه چگونه میتواند در برابر این
فساد سهسری که اختاپوسوار در اندام نظم موجود و نظام مستقر ریشه میدواند، بایستد؟
🔹نخست، با بازبینی در سراسر دستگاه بینشی «سنت» دینی (بهتعبیر اقبال لاهوری)، و سیر معکوس از صورت ظاهر به مضمون باطن: ایمان را «در پستوی خانه نهان باید کرد!»
🔸سپس، با تکیه بر نوعی آزادمنشی معنوی، اندیشه و ارزش «عدالت» مدنی و اجتماعی را به بدل به پرسش اصلی اجتماع کرد.
🔹و در پایان، بهمدد شفافیّت و با مطالبهٔ رعایت حرمت و کرامتِ بشر-و-شهروند، و حاکمیّت قانون و دادگستری، بساط تجسّس و تفتیش و دامگستری را برای همیشه در کشور برچید!
#نجفی#فساد#دولت_موازی#یادداشت #احسان_شریعتی✅ @Dr_ehsanshariati