✳ تأثير و اهميت سازمان و تشكيلات و رژيم اجتماعی از تأثير و اهميت زعما بيشتر است
ابتدا چنين به نظر میرسد كه صلاح و فساد [يك] اجتماع بزرگ يا كوچك، تنها به يك چيز بستگی دارد: صلاح و عدم صلاح افراد آن اجتماع و بالأخص زعمای آنها. يعنی فقط افرادند كه همه مسؤليتها متوجه آنهاست. بسياری از افراد، اينچنين فكر میكنند و بر اين پايه نظر میدهند. اين دسته هنگامی كه متوجه برخی مفاسد اجتماعی میشوند، چاره كار را زعيم صالح میدانند و به اصطلاح معتقد به اصالت فرد هستند.
اما كسانی كه بيشتر و عميقتر مطالعه كرده اند، به اين نتيجه رسيدهاند كه تأثير و اهميت سازمان و تشكيلات و رژيم اجتماعی از تأثير و اهميت زعما بيشتر است، در درجه اول بايد درباره سازمان صالح انديشيد و در درجه دوم درباره زعمای صالح.
...
تشکیلات و نظامات اجتماعی نسبت به افراد اجتماع بمنزله خیابانها و کوچهها و خانههای یک شهر است نسبت به مردم و وسایل نقلیهای که در آن شهر حرکت میکنند. هر شهری به هر نحو که خیابانکشی و کوچهسازی شده باشد، مردم شهر مجبورند از پیچ و خم همان خیابانها و لابهلای همان کوچه پسکوچهها و از همان چهارراهها حرکت کنند. حداکثر آزادی عمل مردم آن شهر این است که در میان همان خیابانها و همان کوچهها هرکدام که نزدیکتر یا خلوتتر یا پاکیزهتر و باصفاتر است انتخاب کنند.
اگر فرض کنیم که آن شهر بدون نقشه و حساب تدریجاً توسعه پیدا کرده باشد نه روی اصول شهرسازی، در چنین شهری افراد چارهای ندارند از این که زندگی و رفت و آمد خود را با وضع موجود تطبیق دهند. رفت و آمد و رانندگی و اداره امور چنین شهری دشوار خواهد بود. با وجود چنین ترتیبی در ساختمان آن شهر، از افراد کاری ساخته نیست. تنها کاری که ساخته است که تغییراتی در وضع خیابانها و کوچهها و منزلهای آن شهر بدهند و خود را راحت کنند.
..
ما معترفيم كه هيچ چيزی جاي تقوا و ايمان را نمیگيرد، و ايمان و تقوا بسياری از كمبودها را جبران میكند، ولي از طرف ديگر بنا نيست كه ايمان و تقوا را جانشين همه چيز بدانيم. از هر چيزی فقط اثر خودش را بايد انتظار داشت. نه معنی، جاي ماده را به طور كامل پر میكند و نه ماده، جاي معنی را. در ميان معنويات هم هيچكدام جای ديگری را بهطور كامل پر نمیكند. مثلاً نه علم میتواند جانشين ايمان بشود و نه ايمان میتواند جانشين علم گردد. نظم و انضباط و تشكيلات هم يكي از اصول مقدس زندگی بشری است.
#مرتضی_مطهری#ده_گفتار#مشكل_اساسی_در_سازمان_روحانيتانتشارات صدرا
صفحات ۲۸۶ و ۲۸۸.
@Ab_o_Atash